گستره عملیات های شهادت طلبانه چقدر است؟
هرچند بحث عملیات شهادتطلبانه، به ویژه پس از مسائل فلسطین مطرح شده، اما تاکنون، بحث فقهى دقیقى در اینباره نشده است. بنابراین، مسئلهاى مستحدثه است که بیشتر در فتاواى فقهى و رعایت احتیاطات لازم مطرح شده است. در اینجا می کوشیم با تحلیل این فتواها و اشاره به برخى منابع روایى آنها در فقه شیعه، حدود و کیفیت تقریبى دفاع استشهادى در فرهنگ سیاسى ـ دفاعى معاصر شیعه را ارزیابى کنیم:
در یکى از استفتائات آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانى سؤال شده است: «آیا جایز است که براى کشتن دیگران دست به انتحار بزنیم؛ مثل عملیاتهاى انتحارى ملت فلسطین؟»
ایشان در پاسخ نوشتهاند: «مسئله فلسطین، مسئله دفاع است و دفاع از خود و حریم و ناموس و کیان اسلام به هر نحوى که باشد، جایز است.»(19)
آیت الله العظمی فاضل لنکرانى در جاى دیگرى توضیح بیشترى دارند. ایشان در جلد دوم جامع المسائل مىنویسند: «اگر انسان احتمال دهد یا بداند که دفاع او از جان خود یا بستگان خود، منجر به کشته شدن خودش خواهد شد، باز هم دفاع جایز، بلکه واجب است. ولى نسبت به مال، اگر مىداند که دفاع او از مال منجر به کشته شدن خودش مىشود، دفاع واجب نیست، بلکه احوط ترک است.»(20)
اشارات آیت الله العظمی فاضل لنکرانى نشان مىدهد که ایشان، عملیات انتحارى فلسطینیان را ذیل شرایط عمومى وجوب دفاع از نفس یا اساس اسلام قرار مىدهند و تحت مقرّرات دفاع تعریف مىکنند. بدینسان، آیت‌الله فاضل لنکرانى، با درج برخى دفاعهاى انتحارى ذیل شرایط عمومى جهاد دفاعى، از تأیید آن دسته از عملیات انتحارى که در فلسطین انجام شده و شهروندان غیرنظامى را هدف قرار دادهاند، خودداری مىکنند.
به دلیل آنکه این بخش از فتاواى فقهى اهمیت بسیارى از دیدگاه مقاله حاضر دارند، در ادامه، تفصیل استفتایى دیگر و پاسخ آیت‌الله العظمی فاضل لنکرانى را مىآوریم:
س 294: مدتى قبل یک فلسطینى در پاساژ اسرائیلى با انفجار خود دست به انتحار زد. آیا بنابر قوانین جهاد در اسلام، جایز است فردى دانسته زنان و کودکان را بکشد؟
ج 294: «اگر دزدى به حریم خانه کسى تجاوز کرد، با او مقابله مىکنند، اگر چه با زن و بچه خود آمده باشد. اما در مورد پرسش شما، باید توجه داشته باشیم که این، اشغالگران صهیونیست هستند که کودکان فلسطین را در آغوش مادرانشان شهید و خانه آنان را بر سرشان خراب مىکنند... لکن از نظر اسلامى، لازم است مجاهدین فلسطین با نظامیان اسرائیلى و با غیرنظامیانى که پشتیبانى و حمایت از صهیونیستها مىکنند، مبارزه و جهاد کنند.»(21)
دو نکته اساسى در فتواى ایشان قابل توجه است:
نخست آن که ایشان، عملیات و دفاع انتحارى را نه در جهت قتل شهروندان، بلکه فقط برای مقابله با نظامیان اسرائیلى و حامیان مستقیم و فعّال هجومهاى نظامى اسرائیل تجویز مىکنند و این امر را دقیقا ذیل ادلّه و موارد دفاع مشروع مىدانند.
دوم آنکه استفتاى مزبور با تکیه بر ادلّه فقهى شیعه در باب «دزد متجاوز» (لصّ محارب) پاسخ داده شده است.
برخى، گزارشها و فتاواى معاصر دفاع انتحارى یا عملیات شهادتطلبانه را با تکیه بر چنین زمینهاى از فرهنگ دفاعى و با قید «عدم تعرّض به غیر نظامیان» تجویز کردهاند. با این حال، ادبیات بحث، هنوز در تحقیقات شیعى معاصر، دارای غناى لازم براى داورى و درک قطعى نیست و به لحاظ تفاوت با اهل سنّت، نمىتوان ادبیات موجود در فقه معاصر اهل سنّت را به جوامع شیعى تعمیم داد. اما به نظر مىرسد، تحوّلات اخیر در فلسطین اشغالى و به ویژه حوادث اخیر عراق و یا برخی بمب گذاری ها در اروپا که مسلمانان را در معرض اتهام قرار داده است، زمینه لازم براى گسترش این مباحث را آماده مىکنند. ظهور موج استفتائات از مراجع شیعه، به ویژه آیت‌الله العظمى سیستانى در عراق و نیز تأمّلات و اظهارات همراه با احتیاط ایشان و خوددارى از خونریزى بیشتر در عراق تا مرحلهاى که ناگزیر باید شیعیان از اقدامات بازدارندهترى سخن بگویند، این مباحث را در افکار عمومى شیعه زندهتر کرده است.
آغازگر جُستار
.jpg "بهمنیار آواتار ها"){kind=avatar}
نوشته اصلی از سوی David Hume
پاسخ با گفت‌آورد
