BitCoin یا پول open source چیست و چگونه کار میکند.
من و Bob در آمریکا زندگی میکنیم و Bob میخواهد یک وب سرور را از من بخرد. من و Bob روش‌های انجام این تراکُنش (transaction) پولی را می‌بررسیم (بررسی میکنیم):
اسکناس‌ها
بیانگارید من و Bob در آمریکا زندگی میکنیم. من دارنده یک وب‌سرور هستم و Bob میخواهد این سرور را از من کرایه کرده و در برابر، من نیز از او درخواست پول دستی (ارزی مانند دلار) می کنم.
یکی از کارهایی که Bob می‌تواند برای انجام این تراکُنش انجام دهد، این است که اسکناس‌های دلار را در پاکت گذاشته و براه پست، به دست من برساند.
اسکناس دلار یک برگه‌ی کاغذی‌ست و از همینرو برساخت‌پذیر (قابل جعل) میباشد. شناخت برساختگی یک اسکناس دلار نیز در توانایی هر کسی نیست
چه گارانتی‌ای هست که اسکناس‌هایی که Bob برای من میفرستد برساختگی نباشند؟
بانک‌ها
کار دیگری که Bob می‌تواند انجام دهد، "برات (حواله) پول " است. او می‌تواند در آغاز اسکناس‌های دلارش را به یک بُنیاد پولی که آن را بانک می‌نامیم بدهد. خویشکاری (وظیفه) بانک نگهداری امن از پول Bob است و Bob می‌تواند در هر زمان، پول دستی‌ای که به بانک سپرده است را دریافت کند.
تا زمانیکه پول از آن Bob است، Bob می‌تواند از پول خود، برای هر چیزی سود برده و هتا آن را به کس دیگری نیز "بدهد". بانک نیز، مانند همه بانک‌ها، برای انجام سرویس "جابه‌جایی پول به کسی دیگر"، کارمزد اندکی دریافت می کند. این سرویس می‌تواند با فرستادن کسی به خانه‌ی من در راستای جابجایی پول انجام بگیرد. اما به‌ریخت پیش پا افتاده، آنها پولها را به بانک من می‌دهند و به او میگویند: "این اندازه پول، از این پس از آن «پویا» است." و بدین‌گونه، پول Bob از حساب او "کاسته" و به حساب من "افزوده" میشود.
همه‌ی سرویس‌ها، ابزارگان و دستگاه‌های ATM بانک‌ها، همه و همه به یک جایگاه هنباز (مشترک) میرسند: کنترل‌کننده و پروانه‌دهنده آژگاهیک (تصدیق‌کننده مرکزی) که همان بانک میباشد! بانک خویشکار (موظف) به نگهداری دادگان و رکورد‌های وابسته به آنها و دارندگان آنان است، بگذارید روراست بگویم: شما "وادارید" خودتان را به این پروانه‌دهنده " بشناسانید " و به وی " اعتماد " کنید!
شاید Bob نخواهد شناخته شود. شاید نخواهد هیچ‌گونه داده‌ای از او در بنیاد‌های پولی آگاشته (ثبت) شود. بگذارید به گونه‌ای دیگر این دشواری را بگوییم: "شاید من و Bob بخواهیم تراکُنش‌مان نهان و ناشناس و تنها میان خودمان انجام شود".
هرچند این تنها یکی از دشواری‌ها بانک‌ها است و بروشنی، بانک‌ها دشواری‌های دیگری هم دارند.
راهکار
تا اینجا دو روش تراکُنشیک میان من و Bob را بررسیده و به این فرجام رسیدیم که شاید هیچ‌کدام از این روش‌ها فراخور یا کارآمد نباشند. پس چه می‌توان کرد، آیا راهکار دیگری وجود دارد؟ پاسخ «آری» است!
در اینجا راهکار فراخور در برون‌رفت از گرفتاری، BitCoin میباشد. BitCoin در سال ۲۰۰۸ بدست کسی به نام Satoshi Nakamoto (نام ساختگی) شناسانده شد. BitCoin یک سامانه مالکیت و جابجایی پولی یکتا است. در فرهود (حقیقت) این سیستم، همانند کاربرد از خدمات بانکی اینترنتی است، ولی ناشناس‌وار و بی نیاز به یک پروانه‌دهنده آژگاهیک (تصدیق‌کننده مرکزی)!
این BitCoinها با‌ارزش هستند، زیرا کاربردی هستند و هم اینکه شمارشان مرزمند است. در فرآوری (تولید) آنها، CPU و برق بسیار زیادی می‌گُسارد (مصرف میشود)!
همانجور که در نگاره زیر میبینید، شمار BitCoinهای فرآوری همواره روند رو به افزایش نیز نخواهند داشت و پس از یک بازه زمانی دیگر ساخته نخواهند شد:
در ژرفنای BitCoin
فرآوری (تولید)
نخستین نکته‌ای که باید در فرآوری BitCoin بدان نگریست، این است که فرآوری BitCoin میبایست مرزمند (محدود) بوده تا ارزش کالایی داشته باشد.
فرآیند فرآوری BitCoin، فرآیند بس زمان‌گیری‌ست، بگونه‌ای که به آن " Mining " یا "فروکنش" به آن میگویند. هر آینه هر BitCoin برابر قانونهای ویژه‌ای mine یا فروکنده میشود و ارزش فرهودین (حقیقی) پیدا میکند. آوند (دلیل) زمان‌گیر بودن فرآیند "فروکش یا mining"، نیاز به رایانش (computation) بسیار بالای آن است.
در فرهود، Mining کوششی در یافتن پاسخ یک دشواری پیچیده مزداهیکین (ریاضی) است، یا به گفته دیگر، با گُسارش CPU و برق همچندی (معادله)های پیچیده مزداهیکی راهکاریابی شده و در برابر آن، BitCoin فروکشیده یا بدست میاید.
زمانیکه چالش یک بلاک برداشته می شود (همچندی برآیه یا result میگیرد)، آنگاه می‌توان از آن BitCoin بیرون کشید. گویا هر بلاک از ۵۰ BitCoin ساخته شده است. بر پایه آمار بدست آمده، هر ۴ سال یکبار شمار BitCoinهایی که می‌توان از یک بلاک فروکند، ۵۰ درسد می‌کاهد!
گَهولش بیت‌کُین (exchange)
من و Bob، هر کدام‌مان یک جفت کلید هام (همگانی) و نهان (خصوصی) داریم. براه کلید نهان می‌توان یک سند را ساماندهی کرد. فردید (منظور) از ساماندهی سند، فرآیندی مانند انجام یک تراکنش است. مانند تراکُنش میان من و Bob که در آن، Bob شماری از BitCoin هایش را به من می‌دهد.
براه کلید هام می‌توان یک تراکنش را اعتبار‌سنجی کرد.
بیانگارید Bob میخواهد شماری از BitCoinهایش را به من بدهد، در این راستا فرآیند زیر را دنبال میکنیم:
۱- من کلید هام (همگانی)ام را به Bob می‌دهم.
۲- Bob کلید هام من را به همراه شمار BitCoinای که میخواهد به من بپردازد، در ریخت یک پیام که آن را "تراکنش پیام" می‌نامیم، جای می‌دهد.
۳- Bob، این تراکنش «پیغام» را براه کلید نهان‌اش کابین (مهر) میزند.
۴- Bob ریزگان این تراکنش را در تنجره (شبکه) BitCoin می‌پَراشد (چاپ میکند) تا برای همگان در دسترس باشد.
بنگرید که تنها گام نخست براه من و Bob انجام شده و گامهای پسین را نرم‌افزار BitCoin می‌انجامد.
پرسش همه‌گیر:
بیانگارید شخصی میخواهد برای من BitCoin بفرستد. ولی رایانه من خاموش است. چه رخ خواهد داد؟
پاسخ:خوب بنگرید که BitCoinها نیازی نیست براستی جا‌به‌جا شوند! زمانیکه شما رایانه خود را روشن میکند همه داده‌ها از تنجره (شبکه) BitCoin بارگیری و بروزرسانی میشود.
یک نکته درباره پراشیدن (منتشر کردن)
در بالا گفته شد که ریزگان تراکنش در تنجره‌ی (شبکه) BitCoin، برای همه پَراش (نشر) خواهند شد، میاندیشید آوند آن چیست؟
نکته این است که Bob می‌تواند BitCoinهایش را چندبار خرج کند، اگر کسی اعتبار BitCoinهای وی را نَهاییده (تایید نکرده) یا پروانه‌دهنده‌ای در کار نباشد!
البته روشن‌سازی بالا، پاسخ باریکِ (دقیق) پرسش به میان آمده نیست. در َفرهود هر بلاک، لیست
تراکنش‌های پیشین خود را نیز داشته و با سودبُرد از این لیست، می‌توان اعتبار BitCoinهای یک block را هم سنجید.
چند پیوند سودمند
این نوشتار، ترزبانی برگفته از ویکی رسمی BitCoin است. بد نیست تارنمای ریشه را به انگلیسی نیز نگاهی بیاندازید: 400 Bad Request
در نوشتن این نوشتار، جُستار blockها کمی گیج‌کننده بود. پیشنهاد می کنم هر آینه ویکی BitCoin را درباره blockها بخوانید: Bitcoin - WiKi
درباره‌ی بیتکوین، ویدئویی کوتاه و گیرا هست که دیدن آنرا بسیار پیشنهاد میکنم.
YouTube - What is Bitcoin?
و در پایان براه این پیوند می‌توانید از تراکنش‌های کنونی BitCoin بیاگاهید: Home - Bitcoin Block Explorer
پاسخ با گفت‌آورد