مناظره میان مزدک بامداد و کورش بی‌خدا در باره ی سوسیالیسم و کاپیتالیسم

[Theodor Herzl]

کاربران گرامی‌ به اولین مناظره رسمی‌ انجمن دفترچه خوش آمدید. طبق توافق قبلی‌ صورت گرفته در این جستار مناظره‌ای بین مزدک بامداد و کورش بی‌خدا صورت خواهد گرفت ، سوال مناظره این هست:



۱- کاپیتالیسم بر خصوصی بودن ابزار تولید تاکید می‌کند.




۲- سوسیالیسم بر عمومی‌ بودن ابزار تولید تاکید می‌کند.




کدام یک از این سیستم‌ها از نظر اخلاقی‌ بر دیگری برتری دارد؟




موضوع مناظره فقط در مورد Ethics در دست داشتن ابزار تولید هست ، هر طرف مناظره در ۱۰ پست خود باید case خود را در مورد اینکه چرا سیستم اقتصادی آنها از نظر اخلاقی‌ مشکلی‌ ندارد بسازد.


لازم به گفتن است که هیچ کاربر دیگری حق پست کردن در این جستار را ندارد و به غیر از ۲ کاربر این مناظره، پست هر شخص دیگری پاک خواهد شد. جناب مزدک شما شروع کننده این مناظره هستید و از روز جمعه میتوانید اولین پست خود را بزنید ، از زمان هر پست نفر بعدی ۳ روز وقت دارد که پاسخ بدهد. همچنین ویرایش پست‌ها نیز ممنوع است ، اگر سخنی نیاز به تغییر داشت میتوانید در پست بعدی از آن نقل قول بگیرید و در زیر آن مطلب درست را بنویسید.

[مزدك بامداد]

[kourosh_bikhoda]

سرآغاز سخن


با درود

امروزه با گسترش ملل، گوناگونی مردم و دور شدن اقوام جای جایِ دنیا از یکدیگر، نتیجه هایی چون پیچیده و گوناگون شدن سلیقه ها، گوناگونی نیازها و گوناگونی ثروت ها در جهان حاصل شده است. حتا در یک منطقه خاص نیز، به دلایل مختلف از جمله تاثیر سایر فرهنگ ها، جابجایی مردمان سایر نقاط دنیا و زندگی در آن منطقه، انتظارِ مردم از بهتر شدن روز به روز زندگی و پیشرفت روز افزون فناوری و غیره، شاید به دشواری بتوان نیازهای گوناگون بازارها را شناخت و پاسخ گفت. اکنون در این دوره، دیگر زمان کارِ یدی و زمین داری و شکار برای رفع نیازها تا حد زیادی به پایان رسیده است. مشخص است که با تغییر ماهیت جامعه و شکل زندگی، تغییر نیازها و تغییر روش های برآورد نیازها نیز اتفاق خواهد افتاد. برای نمونه در پدیده ی بازاریابی نوین به نام "بازاریابی رایانامه ای" گفته می شود فرستندگان رایانامه نباید در آن لینکی به برگ نخست تارنمای خود قرار دهند؛ هر رایانامه باید هدف دار برای یکی دو محصول (نه به تعداد زیاد) باشد؛ باید لینک به صفحه توضیحات آن محصول داشته باشد؛ نباید دارای قیمت فروش محصول باشد؛ به فراخور نیاز یا امکان، حاوی یک پاداش رایگان مانند یک پی دی اف یا ویدئوی جالب (آموزشی، اطلاعات عمومی، ...) برای گیرنده باشد تا در آن به تبلیغ موثر کالا نیز پرداخته شود (چندتا از این اصول در فرتور زیر موجود است). تخمین است که تا سال 2016 در کشور امریکا نزدیک به 2.5 میلیارد دلار صرفِ این مدلِ بازاریابی خواهد شد. چنین مبلغ هنگفتی در سال های ابتدایی راه اندازی اینترنت همگانی قطعن مصرف نمی شده. ولی چیزی که سبب می شود اینچنین رشدی در این کسب و کار دیده شود، بازخوردِ آن است. اینها در حالیست که چند سال پیش از این، چنین بازخورد و میلی به هزینه در این مدل دیده نمیشد و مثلن با راهیابی اینترنت های پرسرعت به منازل، اکنون افراد تنها 3 تا 7 ثانیه از زمان خود را صرف تصمیم گیری برای بستن یا نبستن یک وبسایت میکنند که این در سال های اینترنت کم سرعت، بیش از این بوده است.



پس آنچه که مسلم است، تغییر حالات و رفتار افراد جامعه در بازار و کسب و کار است. اکنون روش های عرضه و فروش دچار دگرگونی بسیاری با سال های پس از جنگ جهانی شده است، چه رسد به دوران زندگی اولیه و ابتدایی بشر. به فراخور تغییر این روش ها، نیاز به تغییر در کارهای مقدم بر فروش (مانند سیستم های عرضه، تولید، تامین منابع و ...) نیز احساس می شود. برای نمونه منطقِ تولید در تولیدکنندگان نسبت به دهه های قبل زیر و رو شده است. مثلن روش های ابداعی تولید تویوتا مشهور به روش های "تولید ناب" از اصولی ابتدایی و ساده ولی در عین حال نیازمند به مدیریت قوی تشکیل می گردد. از جمله این اصول، روشِ "تولید به هنگام" (Just in Time) است که از این اصل تشکیل شده است که هیچ انبارشی وجود ندارد و همه قطعات درست در زمانی که به آنها نیاز است تولید و جابجا می شوند. این روش اکنون در کارخانجات سایپا و ایران خودرو در حال اجراست (بنا به اطلاع شخصی) ولی چه اجرایی که در آن، سیستم انبار حذف گردیده و به جایش انبارش (دپوی) قطعات در پشت ایستگاه های تولید مشاهده می شود! این همان چیزی است که سیستم تولید به هنگام در پی حذفش است، ولی برای اجرایی شدن تنها به مدیریت توانا و صحیح نیاز دارد. در غیر اینصورت سیستم تولید روزِ سمند با سیستم تولید پیکان دهه های آغازین تفاوتی (جز در فناوری تولید) ندارد. کما اینکه تویوتا، تا پیش از بهره مندی از روش های بکر و خلاقانه خود خودروهایی بی کیفیت، با عمر کوتاه و خرابی بالا تولید می کرد ولی در کمتر از یک دهه پس از جنگ جهانی دوم، توانست نخستین محصول خود را به بازار آمریکا صادر کند (تویوتا کرون - فرتور زیر) که دارای مشکل پسندترین مردمان و سخت ترین و پرچالش ترین بازارها برای بازاریابان است و همه اینها در سایه روشمندیِ حذف چالش های تولید و هزینه ها و سربارها روی داده است. پس می توان نتیجه گرفت که آنچه منجر به موفقیتِ فروش و عرضه می شود، از آغاز باید در تولید و مدیریت منابع و سپس در بازاریابی و مارکت اجرا شود. اهمیت کار یک بازرگان یا تولید کننده و ارتباط آن به سامانه ی اقتصادی کشور در اینست که البته در ادامه در اینباره بیشتر توضیح خواهم داد.



پس آیا راهکار، همگام شدن با تغییرات و به روز آوری داشته هاست یا تقلیل زندگی انسانی به سده های گذشته؟

استدلال

از آنجاکه چارچوب های اخلاقی متعددی در فلسفه اخلاق وجود دارد و از جاییکه (چنانچه در پیک های آینده شرح خواهم داد) دسترسی و یافتن یک سیستم اقتصادیِ مطلقن اخلاقمدار شاید از نظر عملی چنان ممکن و واقعی نباشد، اینجانب در این مناظره به عنوان یک مدافع سرمایه داری می کوشم از موضع خود در چارچوب موضوعات اخلاقی، یک یا هر دو مورد زیر را پدافند کنم:

1. سرمایه داری یک مدلِ اقتصادی اخلاقی و انسانی است.
2. سرمایه داری دستکم از مدل اقتصادی کمونیسم اخلاقی تر و انسانی تر است.

سرمایه داری بنا به تعریف فیلسوف روس تبار، خانم آین رند؛ سیستمی بنا شده بر آزادی افراد از جمله آزادی در مالکیت دارایی هایشان است. بر این پایه و با نگاه به طبیعتِ آزادِ آدمی، انسان ها مجازند هر چه را میخواهد، مادامیکه با سایر اصول اخلاقی مغایرت نداشته باشد، داشته باشند. انسان اولیه نیز آزاد به داشتن بوده است. ممکن بود این داشته را از راه قانون جنگل و غیر اخلاقی (با موازین اخلاقی امروز) به دست آورده باشد، ولی از نظر طبیعی مانعی از این داشتن وجود نداشت. انسان به طور طبیعی حریص و طالب مال و ثروت است. حتا "الگوریتم حریصانه" (greedy algorithm) که در تئوری بازی ها و برنامه نویسی کامپیوتر نیز کاربرد دارد الهام گرفته از همین خواست آدمیست. انسان نیاز دارد که داشته باشد! اگر این نیاز برآورده نشود، مانند بسیاری از نیازهای دیگر موجب نارضایی و ناراحتی از زندگی می شود. به همین خاطر است که یادآوری زندگی ابتدایی انسان که در آن هر کس کارِ خود را می کرد و گلیم خود را میکشید، نه تنها در چارچوب این مناظره نیست، بلکه به دلیلی که در آغاز این پاراگراف گفته شد، تفی سربالا برای پدافند کننده از سیستم سرمایه داری ست.

سرمایه داری بر پایه اصلِ به رسمیت شمردنِ حقوق فردی بنا شده است. چیزی که موجب کاکردِ سرمایه داری است (و به وارون چالشی برای سوسیالیسم است) همانا آزاد قرار دادن انسان ها برای خلاقیت و نتیجه گیری است. هر کسی در یک سیستم سرمایه داری آزاد است که خلاقیت به خرج دهد. برای موفقیت در بازارهای بی رحم و پر چالش امروز، باید خلاق و مبتکر بود. سرمایه داری پاداش این خلاقیت ها را به خوبی می دهد: سودآوری. من نام این را "سیستم جزا و پاداش آزاد" می گذارم. چیزی که انسان برای آن دست و پنجه نرم می کند. به طور طبیعی نیز انسان برای سودآوری در حال جنگ با طبیعت بوده است و به شکار و ایجاد سرپناه و روی آوردن به هنر می پرداخته. برخی از اینها سودِ فیزیکی و بدنی داشتند و برخی دیگر سود روانی. پر بیراه نیست اگر ادعا کنیم که انسان بدون سودآوری، قدم از قدم بر نخواهد داشت و شما چنانچه در پی ایجاد سیستمی باشید که آن سیستم مزد تلاش و خلاقیت افراد را ندهد، نتیجه می شود فرار سرمایه ها و سرمایه داران از کشورهای سوسیالیستی و هرچه بیشتر لاغر شدن این اقتصادها.

همین توضیح فرد را قانع می کند که سیستمی که حق مالکیت فردی را مجاز ندانسته باشد، عملن سیستمی غیر انسانی و غیر اخلاقی ست. چونانکه حق آزادی بیان نمی تواند وجود داشته باشد مادامیکه فرد، مجاز به بیانِ اظهارات و اندیشه های خود، ولو مخالفِ منافع و میلِ نهادی که این آزادی را برای وی مجاز دانسته است باشد. بر همین اساس، آزادی فردی و اجتماعی نمی تواند وجود داشته باشد مادامیکه فرد مجاز به داشتنِ حقِ مالکیتِ دارایی ها، ولو مخالف میل و نظر نهاد قدرت یا افراد، نباشد (چالشی برای سوسیالیسم). البته روشن است که هر دارایی در این اصل نمیگنجد. برای نمونه، این حقِ مالکیت، مالکیتِ انسان بر انسان را شامل نمی شود چرا که در آن صورت حقِ آزادی (مالکیت) انسان دوم نقض شده است.

این نکته نیز نباید از نظر دور بماند که امروزه مفهوم محصول (Product: که نتیجه فرآیند تولید است) با مفهوم قدیمی و کلاسیک آن فرق هایی دارد. امروزه محصول تنها به نتیجه فیزیکی و مصرفی تولید (Final Product) اطلاق نمیگردد. سازمان جهانی استانداردسازی (ایزو) نیز در ویرایش های خود از انواع استانداردها، مفهوم خدمات (سرویس) را نیز در دسته ی محصول قرار می دهد و هرجا نامی از محصول برده میشود، ممکن است منظور خدمت نیز باشد. اگر چنین است، به تبع آن تولید نیز تنها به تولید محصول فیزیکی و نهایی اطلاق نمی گردد و برای نمونه تولید یک بازی کامپیوتری و قرار دادن آن در مارکت اپل استور جهت فروش هم نیازمند ابزار تولید می شود. این موضوع از این نظر دارای اهمیت است که مفهوم "ابزار تولید" را بسط و گسترش می دهد و بنابر این، مخالفت کلاسیک، نسنجیده و عامیانه را با مالکیتِ آن نکوهش می کند و چالشی دیگر برای سوسیالیسم پیش رو می آورد.

گویاست که آزادی انسان در حق مالکیت، تنها شامل مالکیت فیزیکی، مالی و پولی نیست. مالکیت فکر و اندیشه را نیز شامل می گردد. بر این اساس از جاییکه فکر و اندیشه و عمل و دارایی همگی دارای مالکیت فردی هستند، انسان مجاز است اندیشه کرده و تصمیم بگیرد و در نتیجه ی آن، عمل کند. لذا عملِ بر مبنای آزادی هر فرد سرچشمه از آزادی فکری و اندیشه ای وی می گیرد. همین است که چنانچه در بالا در غالب سیستم جزا و پاداش به آن اشاره شد، تصمیم فرد برای اجاره ی حتا سوزن خود و کسب درآمد از آن آنقدر مجاز و اخلاقی ست که تصمیم یک فرد برای اجاره دکان و ملک خود. حال چه اشکالی می کند که کسی که توانایی ساختن سرنیزه را دارد، ماحصل این توانایی خود را به فروش رسانده و جز سودآوری برای خود، نیاز جامعه ی شکارگرِ انسانی را نیز تامین کند و از دو سو (از یکسو خود را از گرسنگی نجات داده و از یکسو شکارگر را که هر دو موجب می شود برآیندِ گرسنگی در جامعه کاهش یابد) به جامعه سود رساند؟

پس آنگاه که بخواهیم بر پایه اخلاقیات بحث کنیم، چنانچه پایبند اخلاقیات باشیم، ناچاریم این حق را به رسمیت بشناسیم. ولو اینکه دارایی افراد برایشان پله ترقی و دستگاه پول سازی باشد (که پاداش طبیعی او از سوی سیستم جزا و پاداش است). هر سامانه ای که این حق را آزاد نداند، نمی تواند برچسب یک سامانه اخلاقی و انسانی را بر پیشانی خود داشته باشد. اگر به نادرستی، سرمایه داری را خلاف موازین اخلاق بدانیم، دستکم آنچه که لازمه اخلاقی بودن یک سامانه است را باید مجاز بدانیم که همانا "حق مالکیت فردی" ست.

با این توضیحات روشن می شود که به چارمیخ کشیدن اندیشه یا عمل یا تصمیم، همگی یک ارزش دارند و همگی در دایره ی به چارمیخ کشیدن "دارایی" هستند. که این نیز مخالف حق طبیعیِ آزادیِ عمل و اندیشه خواهد بود. یک سامانه که حق مالکیت دارایی های سرمایه ای را نقض می کند، نمی تواند ادعای اخلاقمداری کند. حتی اگر به این بهانه که این حق، موجب بهره کشی و بهره مندی از پاداشی فراتر از خودِ دارایی بشود. پرداختن به مقدار بهره وری و سودآوری فرد از آن دارایی، بحث جانبی و دوم است که به آن نیز خواهم پرداخت.

از آنچه ذکر شد نتیجه میگیرم که سرمایه داری نه تنها غیر اخلاقی نیست، بلکه اخلاقی تر از سوسیالیسم است. سرمایه داری تنها سیستم اقتصادی ست که به تشویق ملزومات زندگی بشر می پردازد. ولی این آزادی فکری و عملی حتا برای دانشمندان و محققان و نوآوران نیز ارزشمند نخواهد بود تا زمانیکه به "تولید کننده" اجازه عرضه اندام ندهیم. تولید کننده فردی است که دستیافته های دانشمند و محقق و نوآور و مهندس را به واقعیت تبدیل کرده و از آزمایشگاه ها و کاغذها، به قفسه ی دکان ها وارد می کند. تولیدکننده اگر نباشد، بازرگان (businessman) نیز نمی تواند باشد. این دو اگر نباشند، آورده های محقق و مهندس نیز در لا به لای کتاب ها و تو در توی زیر زمین ها خاک خواهد خود. چه بسا اگر جز این بود، کمپانی HP اکنون باید در همان گاراژ شخصی به سرهم بندی قطعات می پرداخت.

پایان سخن

در حوزه این بحث آنچه از آغاز مورد توجه و اشاره بود، یعنی اخلاقی بودنِ مالکیت خصوصی ابزار تولید تا به اینجای کار از گفتار من ثابت شد. آنچه مورد نظر شما به عنوان یک مدافع سوسیالیسم است، توامان چیزی جز اینست. از نظر شما، نه تنها حق دارایی ابزار تولید اخلاقی نیست (که بحثش رفت) بلکه چیدمان و طراحی و بکارگیری یک سیستم به اتکای این ابزار نیز اخلاقی نیست. چه این سیستم انسانی، ابزاری یا تلفیقی از هر دو باشد. آنچه به نظر میرسد اینست که من در این مناظره باید بیشتر از این مورد پدافند کنم. چنانچه مشخص است، هرکسی با داشتن ابزار تولید، آن را ویترین نکرده و به تماشایش نمینشیند و بلکه از آن در جهت ارضای حریص بودن و طمع خود بهره می برد. این مورد را، که بحث پیرامونی و ثانوی در حوزه موضوع مناظره است، در ادامه تشریح خواهم کرد.

همچنین، مواردی را که از نظر من برای سوسیالیسم، خصوصن در مورد موضوع بحث، چالش به حساب می آیند با واژه "چالش" درون متن به آگاهی رسانده ام. برای پرداختن بیشتر به برخی از این چالش ها نیازمند زمان و بحث های حاشیه ای و چه بسا تخصصی بسیاری ست که در حوزه ی این مناظره نیز نمی گنجد.

[مزدك بامداد]

[kourosh_bikhoda]

با درود

تا به اینجا همه تلاش من این بود که از حق مالکیت فردی پدافند کنم. گفتم که پدید آوردن جهانی که در آن نیازها به آسانی برآورده شوند، نمی تواند از راه فراموش کردن حقوق اولیه انسان ها ایجاد شود. ما ناگزیر به پذیرش حق مالکیت افرادیم. حکمن تنها با این شرایط است که باید آن جامعه ای که مد نظر شماست بوجود بیاید، نه از راه سلب حقوق ابتدایی جامعه. آنچه از این پس می آید، اشاره به تبعات این حق مالکیت است. چرا که فرد می تواند با دارایی های خود ابزار قتل و کشتار نیز پدید آورد. پس ساز و کاری باید باشد که با کمک آن، استفاده های نابهنجار و غیر اخلاقی از دارایی را پیش بینی و جلوگیری کند. من نام این ساز و کار را سامانه "دولت" می گذارم. در اینجا دولت نهادی است که ضمن برآمدن از جامعه، حق‌نگهدار و پشتیبان جامعه نیز هست. من مطلقن مدافع بهره کشی یا بهره برداریِ نااخلاقی یا نامشروع یا هر چیزی مانند این نیستم. من در اینجا مدافع سیستمی کاپیتالیستی هستم که در آن مالکیت در همه حوزه ها به رسمیت شناخته می شود و ضمنن قانون هایی جاری هستند که رخ دادنِ بی اخلاقی ها و ستم ها را به کمترین میزان برسانند.

آرمان سوسیالیسم رسیدن به جامعه ای بی طبقه و یکدست است. پرسش اینست که آیا چنین چیزی اصولن ممکن است؟ در توضیح خیالی و غیر واقعی بودن این مقصود همین بس که چنین جامعه ای همانقدر دست یافتنی است که جامعه ای عاری از گناه برای معتقدان به امام زمان! تنها چیزی که دست یافتنی است، بهتر کردن است. تفکر روز در حوزه ی "تحلیل سیستم ها"، تفکرِ بهبود مستمر (continual improvement) است. بهبود مستمر بر این اصل استوار است که هر سیستمی همواره جایی برای بهینه تر شدن دارد. خودِ این نیز از آنجا سرچشمه میگیرد که هیچ سیستمی کامل و نهایی نیست و برای نقض آن تنها می توان یک سیستم را مثال زد که کامل بوده و جا برای بهبود نداشته باشد! چیزی هم که غیر واقعی ست به قول فلاسفه اسلامی "ممکن الوجود" نخواهد بود. به همین دلیل است که جامعه بی طبقه هرگز در آرمان‌شهر سوسیالیسم مشاهده نشده است. به قولِ زنده یاد رضا فاضلی، مگر راننده استالین با خودِ او واقعن در "یک طبقه" ی اجتماعی بودند؟ اگر نیز این جامعه بی طبقه "تا حدی" اجرا شده باشد، به بهای از دست رفتن بسیاری داشته های دیگر مانند آزادی و انسانیت و بروز دیکتاتوری و فساد رخ داده است. بر پایه آمار سازمانِ شفافیتِ بین المللی، کشورهایی که دولتشان کمترین میزان "فساد دولتی" را تحمل می کنند، همگی کشورهایی کاپیتالیست و با سیستم آزادِ مالکیت و حقوق افراد است. به وارونِ آن، کشورهایی چون کوبا (58ام)، جمهوری خلق چین (80ام)، ونزوئلا (165ام)، کره شمالی (174ام) همگی داعیه سوسیالیسم و پدافند از حقوق کارگر و ایجاد جامعه بی طبقه را دارند. در این لینک نگاه کنید که کشورهای به رنگ روشن همگی متعلق به اروپای غربی و امریکای شمالی هستند.

این سخن شما که در کشورهای سرمایه داری شکاف میان بالادست و پایین دست وجود دارد خارج از واقعیت نیست. ولی من این را یک اشکال نمیبینم. همانطور هم که قبلن گفتم، چیزی جز این نمی تواند واقعی باشد و اگر هم باشد به بهای از دست دادن آزادی های اساسی بوجود می آید. گذشته از این، همچنان که این را هم پیشتر توضیح دادم، یکدست بودن جامعه لزومن به معنای راضی بودن افراد جامعه نیست. اصولن چرا باید به دنبال جامعه ای یکدست باشیم؟ تنها چون به این دلیل که گرسنگی را ریشه کن کنیم و حق کارگر را ادا؟ هنوز کسانی که زندگی در شوروی را تجربه کرده اند در بین ما موجودند. کمبود کالاها، کمبود گزینه ها، رشوه خصوصن برای مشاغلی ضروری و حساس چون پزشکی و بسیاری خاطرات سیاه دیگر، حاصل این بهشتِ خیالیِ چپی هاست که بسیار هم به بهشت واقعی نزدیک می نماید. صف های طولانی برای غذا و اجراهای خیابانی نوازندگان محلی برای تامین مخارج زندگی نتیجه ی دلسوزی و دادگریِ سوسیالیستی‌ست.

این چیزها همین اکنون در چینی که داعیه کمونیسم دارد ولی راه پیشرفت را در رسمی دانستن سرمایه داری پیدا کرده است نیز کمابیش وجود دارد. چین کمونیست پس از دهه ها تجربه عملی و کشتن میلیون ها بی گناه، اکنون در اولِ خطِ پیشرفت به سر می برد که همان هم به خاطر پشت پا زدن به تئوریِ پایه ایِ سوسیالیسم است.

گمان کنم بهتر است شما به عنوان یک مدافع سوسیالیسم، بجای بازخوانی مسائلی که قبلن پاسخ داده شده اند به مسائلی بپردازید از قبیل اینکه چرا در جامعه آرمانی شما شاخص های توسعه انسانی، دریافت کالری غذایی، تولید ناخالص داخلی، امید به زندگی و بسیاری شاخص های اجتماعی دیگر انقدر مفتضحانه پایین است؟ این جامعه خیالی سوسیالیستی که فقط در کتاب ها و اذهان شکل می گیرد چرا یک ما به ازاء بیرونی ندارد؟ آیا مانند بسیاری از سوسیالیست ها یا مارکسیست های اسلامی معتقدید این جامعه ی موهومی هنوز پدید نیامده است و جهان باید باز هم به پای آن گوشت تازه قربانی کند؟

واقعیت اینست که از جمله چالش های جدی سوسیالیسم در باب اخلاق، ایجادِ بستر یک سیستم دولتی فاسد و زورگو و قدرتمند است. من بعید میدانم شما به عنوان یک مدافع سوسیالیسم بتوانید حتا یک دولت غیرفاسد و غیردیکتاتورِ سوسیالیست را نام ببرید. علتِ آن چیزی جز تمرکز ثروت و قدرت در دست دولت نیست. امروزه آن چیزی که اقتصاد دانان و صاحب نظران بر آن توافق دارند، کاستن از قدرت دولت در برابر ملت هاست. به طوری که دولت را می شود در بسیاری کشورهای غربی، رو در رو کوبید و به انتقاد از آن پرداخت.

کدامین دولت سوسیالیست را سراغ دارید که بتوان در آن به آسودگی، به انتقاد و حتا مسخره کردن شخص نخستِ کشور پرداخت؟ تمام اینها از این منشا می گیرد: "عدم تمرکز ثروت در دست دولت". ثروت خود عاملی برای قدرت است. چونان که قدرت نیز عاملی برای ثروت. هر کدام از اینها وجود داشته باشند، دیگری نیز به دنبالش خواهد بود. همچنان که دولت جمهوری اسلامی با داشتن ثروت نفت، آن را می تواند در راه خوراک دادن به خودفروختگانِ ضد مردم مصرف کرده و راه را برای اعتراض مردمی، ولو آرام، ببندد. دولت در سیستم سرمایه داری، وامدار مردم است، نه روزی ده آنان. دولت مادامیکه برای گذران و تامین مخارج، نیازمندِ مردم باشد تلاش میکند آنان را راضی نگه دارد. این ویژگی تنها در یک دولت بنا شده بر پایه مالیات بروز می کند. مالیات، اصلی ترین و مهم ترین منبع تامین هزینه های دولت است. این را دولت جمهوری اسلامی هم فهمیده و بر این پایه است که به دنبال تنظیم یک سیستم مالیاتی مناسب و قابل اتکا برای خود است. ولی علت فرارهای مالیاتی و عدم ارزش دهی به آن، چیزی نیست جز اینکه دولت منبعی غیر از مالیات در دست دارد که آن همان نفت است. لذا هرجا دولت، روزی ده و تامین کننده معیشت مردم باشد، چنین مشکلاتی کمابیش پدید می آید. حتا کشورهای نفت خیز بسیاری هستند که با مدیریت منابع خود، همچنان وامدار مردم برای تامین بودجه مانده اند و با تصمیم هایی، مانع بروز بحران هایی چون بیماری هلندی شده اند. در فهرست این کشورها مشاهده می کنید که اغلب آنها دارای سیستمی دیکتاتوری یا شبیه به آن هستند که مردمشان توانایی سوال از حاکمیت را ندارند. این مشکل برای این مردم از جایی پدید آمده است که دولتشان، کاملن محتاج آنان نیست و اگر فردا کشور تصمیم بگیرد دولت را به زیر بکشد، با استفاده از دسترسی به منابع مالی دیگر، آنها را سرکوب می کنند. این مسائل در دولت های سوسیالیست بسیار پررنگ تر است. دولت سوسیالیستی با به دست گرفتن ثروت ملیِ حاصل از کار کارگران و تلاشگرانش، به بهانه ی توزیع عادلانه ی آن، این خورشید قدرت را به دست خود میگیرد و مردم را هرجور می خواهد می رقصاند تا ناچار شوند برای مشتی نان، به پای آن تعظیم های جاهلانه به سبک دوران های پادشاهی و ارباب رعیتی کنند.

بیچاره این مردم کره شمالی که به تمنای فردایی بهتر و آسوده تر، مالکیتِ دزدانِ ژنده پوشِ شوروی را بر منابع خود پذیرفتند و اکنون ناچارند از ترسِ توسری، سر تعظیم در برابر حتا مجسمه ی بی جانِ تفاله های تاریخ فروآورند؛ چه رسد به کالبدِ جاندار آنان. کجاست نتیجه ی آن دانشگاه ها و آزاداندیشی ها و آموزش ها که مدعیش هستید؟ واقعن پیوندی منطقی بین مالکیت ابزار تولید و دین باوری مردم وجود ندارد. این تعظیم ها و مقدس سازی ها، چه چیزی کمتر از دین و خدا و پیغمبر دارد؟ گویا سیاستِ چماغ و هویج را به راستی سوسیالیست ها ابداع کردند. مردم را به زورِ سیاست، بیدین یا بادین کردن هنر نیست. این فهم از طریق کارِ فرهنگی و آموزشی امکان پذیر است. چنانچه کارِ فرهنگی درکار بود، چنین تصویرهای خجالت آوری امروز شما را برای دفاع از تئوریتان به چالش نمی انداخت. و البته این درست نیست که کاپیتالیسم از راه دین وارد می شود. چنین چیزی یقینن به کاپیتالیسم نمیچسبد. کاپیتالیسم به وارونِ شما، مغایرتی بین پیشرفت و دین باوری مردمانش نمی بیند. همچنان که مالزی هم کشوری پیشرفته و دارای مردمی مسلمان است؛ امریکا هم کشوری پیشرفته و دارای مردمانی به شدت مذهبی ست. مهم ساختارِ اقتصادی و حقوقی دولت است نه ساختار اجتماعی دین. دخالت در دین مردم، بیشتر به سوسیالیسم می چسبد. همه از برنامه های ضد دینیِ دیکته شده از طرف دولت کمونیستی بر جامعه آگاهی دارند؛ دستگیری کشیش ها و پلمپ کلیساها و غیره. همکاری های گسترده حزب خائن توده ی ایران با جمهوری اسلامی و انقلابیونِ ایران هم که کاملن در تاریخ هک شده است. بعید می دانم منکر بله قربان گوییِ حزب بدنام توده در برابر مسکو باشید. اگر چنین باشد ثابت می شود که به وارونِ "ادعا"، که البته سوسیالیست ها در این یک زمینه (ادعا) انصافن موفقند، این سوسیالیسم است که بسته به اینکه گوشت را چه کسی پرت می کند، برایش دم تکان می دهد. پس دخالت در دین داری یا دین گریزی مردم، وصله ای ناجور بر تن کاپیتالیسم است و به وارون، بسیار برازنده ی اندام سوسیالیسم.

همچنان که گفتم، "تمرکز قدرت و ثروت" یکی از بزرگترین چالش های یک دولت سوسیالیست است. من شکی ندارم که سوسیالیسم حاصل تفکر و تلاش آزادمردان و غیورمردانی است که به امید پرداختن به حقوق افراد و اجتماع، سینه خود را در برابر ضحاکان سپر کرده و زندگی خود را فدا کردند. من شکی ندارم که جوان انقلابی موجود در فرتوری که حضرتعالی در پیک نخستتان قرار دادید، با سودای رسیدن فردایی که در آن بی دغدغه از تهیه نان شب و تامین خوراک زن و فرزند باشد، خود را در معرض خطر قرار داده است. سوسیالیسم در واقع حاصل تفکر و عمل نقادانه ی عده ای آزادمرد است که شوربختانه به دلیل ضعف های سیستمی و ماهوی خود و به دلیل تضادهای درونی خود به بار ننشست و نخواهد نشست. اینکه این سیستم، "همواره" خود را در سیطره دیکتاتوری دیده است، به راستی ایرادی بر خودِ سیستم است، نه دیکتاتورانِ حکومتگرش. تمرکز قدرت و ثروت در دولت، دولت را از مردم جدا می کند، آن را به نهادی فراقانونی (به مدد دسترسی به منبع قدرت) تبدیل می کند، پتانسیل توتالیتارسیم را افزایش می دهد، مردم را مزدبگیر و چشم به دستِ دولت تربیت می کند و در یک کلام، نهایتن سامانه ای برپادِ آنچه بنا بود پدید می آورد. سوسیالیسم با ایجاد این بستر، موجب می شود که حتا اگر فردی که قبلن دیکتاتور نبوده و مانند بسیاری، به شعار دادن های مردم پسند اشتغال داشته، اکنون با رسیدن به قدرت و تکیه بر کانون قدرت، تصمیماتی شخصی و قائم به فرد برای ملت بگیرد. شاید کمتر مطالعه گرِ آزاداندیشِ تاریخ را بیابیم که در میهن پرستی و مردم دوستی شاهان پهلوی تردید کند؛ ولی در پاسخ به این پرسش که چرا یک فرد وطن پرست و مردم دوست، در گاهِ قدرتمندی دیکتاتور معاب و خودمحور میشود، همان وجه مشترک این نظام با نظام های سوسیالیست به ذهن می رسد. سوسیالیسم با ایجاد فضا و آماده سازی شرایط برای "تربیت دیکتاتور" حتی انسان های راستین را تبدیل به ستمگران تاریخ می کند. دلیل اینکه حتا یک نظامِ مردم سالار و نادیکتاتور از سوسیالیسم در تاریخ به یادگار نمانده چیزی جز این نیست. این به واقع، یکی از بزرگترین چالش های اخلاقی یک چنین تئوری می باشد.

ولی این پتانسیلِ اهریمنی چگونه در سیستم سرمایه داری مهار می گردد؟ همانطور که در آغاز این پیک عرض شد، یک ویژگی مهم و بایسته دولت ها برای دوری از دیکتاتوری، نداشتن قدرت و ثروت "در برابر مردم" است. تا زمانیکه نجار چوب را به دست دزد ندهد، از او توسری هم نمیخورد. به وارون، اگر دولت محتاج و وامدارِ مردم باشد، ترازو به سودِ مردم سنگین می شود. این روش "تنها" با بهره گیری از سیستمِ تامین هزینه های دولت بر مبنای مالیات شدنی است. قصدِ ورود به یک بحث حرفه ای اقتصادی ندارم. تنها به صورت ضمنی کفایت می کند که این را توضیح دهم که در سرمایه داری، دولت در برابر ملت همچون یک آژانس و خدمتکار می ماند که وظیفه دارد با تامین بودجه، به هزینه کردِ آن بپردازد. خودِ این هزینه ها باید چیزی در جهت منافع عام باشد. برای نمونه، منافع عام ایجاب می کند فردِ دارای ثروت، مالیاتِ بیشتری نسبت به فردِ کم درآمد بدهد؛ تمامی افراد باید بهره مند از خدمات بهداشت و درمان رایگان باشند؛ هیچ تازه متولدی نباید با ترس از گرسنگی به دنیا بیاید؛ حداقلِ امکانات و هزینه های زندگی، برای افراد بیکار در نظر گرفته شود. چنین پتانسیلی در دولت های کاپیتالیستی وجود دارد و در مرحله ی اجرا نیز هست. کاپیتالیسم توانایی این را دارد که در سایه ی ارج نهادن به حقوق فردی انسان ها و آزاد دانستنِ حق مالکیت فردی، شبح گرسنگی و احتیاج و کارتون خوابی را از جامعه خود بردارد. این نقطه تمایز بزرگِ سوسیالیسم و کاپیتالیسم است. سوسیالیسم هرگز نمی تواند در سایه ی رسیدن به این اهداف، حقوق اولیه ی مالکیتِ فردی را نیز پاس بدارد. سوسیالیسم یک سیستم بسته، کم ظرفیت، کم تلرانس و دین‌گونه است و در برابرش کاپیتالیسم بسیار پرظرفیت، عادلانه، شدنی و منعطف است. البته اینها به این معنی نیست که طوری شرایط ایجاد گردد که بازارِ تنبلی و تن پرودی به راه افتد. فرد باید بداند که با بیکاری می تواند حداقلِ زندگی را سر کند: زندگی نباتی. تمام اینها از کیسه مالیات تهیه می شود. مالیات برای کسی وضع می شود که تولید کند؛ بهره وری داشته باشد؛ فکر خلاق و ناب داشته باشد و در یک کلام، امیدوار به "سیستم جزا و پاداش" باشد. وظیفه دولت این نیست که به مردم صدقه بدهد. ولی وظیفه دولت اینست که در درون حوزه اش، مردمی گرسنه و محتاج موجود نباشند. فرد باید بداند که زندگی او از کانال حقوق بیکاری تامین نمی شود. شخص باید بداند که برای اینکه اقتصاد به او کمک کند، باید او نیز به اقتصاد کمک کند. باید اهمیت سیستم جزا و پاداش را دریابد. این کافی نیست که "به اندازه ای تولید شود که کسی نیازمند نباشد"! این یک دیدگاه قدیمی اقتصادی ولی رایج در سوسیالیسم است. مازادِ تولیدات داخلی در بسیاری موارد با استفاده از "سیاست های حمایت از مصرف کننده" صادر شده و به مثبت شدن "تراز بازرگانی" کمک می کند؛ یا در صورت امکان، خریداری شده و "ذخیره" می گردد؛ یا با سیاست "تحدیدِ کشت" کنترل می گردد. حتی در یک بحثِ تخصصی تر، گاهی نیاز است اگر تولید مشتری هم نداشته باشد، به تولیدِ مازاد بر نیاز پرداخته شود. در این نظام، هیچ راهی برای یک فردِ تنبل، مفت خور و بی تفاوت باقی نمی ماند جز کار و تلاش. پیرامون این سیستم جزا و پاداش پیشتر به خوبی توضیح دادم. اینکه آیا کارگر باید به اندازه کارفرما پاداش بگیرد یا خیر چیزی ست که در پیک بعدی به آن می پردازم. ولی آنچه که من توضیح دادم، یک سیستم جزا و پاداش منطقی است. نه کلوچه و تازیانه! این قبیل تعابیر از آنچه به شکلی روشن و منطقی شرح داده شده است چیزی جز تهی بودن فرنود را نمی رساند. با چه منطق و چارچوبی می توان سیستم جزا و پاداش را نادیده گرفت؟ البته من این کاستی را تنها به پای سوء تفاهمی ناشی از تبیین نشدن نقش کارگر و کارفرما در سیستم جزا و پاداش قرار میدهم. انتظار داشتم با منطق روشن و دلیل کافی، این سیستم را پیشاپیش قبول کنید که البته انتظار بیجایی هم نیست. با هیچ استدلالی نمی شود به خواننده قبولاند که سیستم جزا و پاداش، شبیه آنچه شما کلوچه و تازیانه تعبیر کرده اید است. این نظام طبیعت است. فرگشت نیز برای استعدادهای گوناگون، فرصت های گوناگون تدارک دیده است. انتخاب طبیعی استعدادهای ضعیف را مورد سرزنش قرار داده یا در مواردی حذف می کند. سیستم پاداش طبیعی مغز نیز بر همین اساس کار میکند. سیستم آزمون های علمی و رتبه بندی دانشجویان، ورزشکاران، انتخابِ وزراء و همه و همه بر همین اساس است. روشن است که فرد پر استعداد بیشتر از فرد کم استعداد به کاشت می پردازد، پس غیر منطقی نیست اگر کمتر از او درو نکند. این استعداد، تنها آنچه که ذاتیِ فرد می نماید نیست؛ گاهی تلاش و کوشش را نیز شامل می شود. قصد ندارم درباره موضوعِ گذشته روده درازی کنم، تنها این را می گویم که راهی جز پذیرش این سیستم ندارید؛ اگر چنین نبود، که چه نیازی به این بحث ها و مناظره ها بود؟ گویا شما دارید از سیستم عدم پرداخت یکسان به کارگر و کارفرما در سامانه کاپیتالیستی انتقاد می کنید، در حالیکه خود خبر ندارید برای این منظور دارید این نابرابری را با واژگانی دیگر با عنوان "پرداخت یکسان به همه استعدادها و کوشش ها" پدافند می کنید! اگر قرار است منطق جزا و پاداش (دریافت بر مبنای پرداخت) جاری نباشد که چه نیازی به ستیز با سرمایه داریست؟ پس این چالش منطقی سوسیالیسم را بپذیرید چرا که راهی جز پذیرش این سیستم جزا و پاداش ندارید!

خطایی دیگر در استدلالات شما اینست که گویا اگر عده ی افراد کارگر، نتوانند به میزان سرمایه داران و کارآفرینان درآمد داشته باشند، ناچار رو به بزه و کجی های اجتماعی و دزدی و تن فروشی و چه و چه می آورند. این مطلقن نادرست نیست ولی وارونِ آن نیز که مد نظر شماست نمی تواند لزومن درست باشد. در جامعه ی سوسیالیستی مد نظر شما نیز همین اتفاق می تواند برای عده ی فن آور و خلاق و خوش فکر بیفتد که مزد زحماتشان را نمیگیرند و مجبورند آن را با همگان، صرف نظر از حق و صلاحیتشان، تقسیم کنند. آنها نیز سرخورده و ناراضی از اجتماع می شوند. این سیستم جزا و پاداش کارکردهای اینچنینی نیز دارد. بدون آن، نه تنها فردِ کم بهره ور مزد بیشتر از حقش می گیرد، بلکه فردِ بهره ور نیز مزدِ کمتر از حقش میگیرد. این ناحقی و بی اخلاقی چالشی دو سویه برای شماست. نمی شود کسی را که توان دویدن و همراه کردن عده ای دیگر را با خود دارد، به بهانه های پوپولیستی و عوام پسند از حرکت باز ایستاند. حتا در حج هم برای طواف کعبه، جوانترها و قوی تر ها دایره های بزرگتر را انتخاب می کنند!

دانشگاه پیتزبرگ کتابی را که در سال 1990 پیرامون سوء مصرف مواد در شوروی اطلاعات و تحلیل های جالبی دارد روی وبسایت خود قرار داده است. در این کتاب به آمارهای وزارت امور داخلی شوروی (MVD) در سال های 1989 اشاره می کند که بنا به ادعای این وزارت خانه، 150 هزار نفر معتاد شناسایی شده در این کشور وجود داشته است که البته به دلیل ملاحضات و دروغ پردازی های طبیعیِ سوسیالیست ها، جای شک هم دارد. در این کتاب همچنین برای تخمین صحیح ترِ آمار، از مقالات یک جامعه شناس شوروی بهره برداری شده است. برای نمونه 26.3 درصد از نوجوانان مدرسه ایِ 14 تا 17 سال تجربه استفاده از مواد را داشته اند که 2.9 درصد آنان معتاد به موادند و بر پایه جمعیت این رده ی سنی، 5 میلیون نفرشان مواد را تجربه کرده و 500 هزار نفرشان معتادند! سپس نویسنده فرض می گیرد که اگر یک چهارم معتادین شناخته شده باشند، در حدود 600 هزار معتاد در سال 1989 در شوروی وجود داشته است. مساله ی اعتیاد و سوء مصرفِ مواد در همه جوامع واقعن یک مساله است. هیچ جامعه ای نیست که از این پدیده رنج نبرد. ولی چیزی که در سخنان شما چپی ها و سوسیالیست ها غیرقابل تحمل و گاهی چندش آور نیز هست، تصویر سازی غیرواقعی و رویاگونه از آرمان های سوسیالیسم است. چه چیزی خنده دار تر از این می تواند باشد که عدم پرداختِ به حق کارگر (چنانچه واقعن این ادعا درست باشد) را به گسترش اعتیاد و ناهنجاری مرتبط کنند و این در حالی باشد که در بهشت روی زمینشان، آمارها آنان را روسیاه می کنند؟

ولی در جایی اشاره کردید به سزای درستِ کارگر. این همان چیزی است که به نظر من تبین آن، پس از اثبات غیراخلاقی بودنِ مایه ی سوسیالیسم و ضمنن اخلاقی بودن مایه ی سرمایه داری، وظیفه من در این مناظره است. این یکی از کج فهمی های رایج درباره سرمایه داری است و البته که از گذشته های دورِ برده داری سرچشمه می گیرد. تلاش شما و هم نظران شما همواره این بوده و هست که نشان دهید سرمایه داری در پی پس دادن حقوق واقعی کارگران نیست. البته این کاستی می تواند در هر سیستمی بروز کند. کما اینکه در یک جامعه سوسیالیست نیز، افراد پرتوان و خلاق نمی توانند مزد واقعی خود را دریافت کنند. آنها مجبورند منتظر حرکت عمومی بنشینند. پدافندِ شما به راستی یک تفِ سربالاست. به راستی با چه توجیهی جایگزینی "اقتصادی که در آن مزد کارگر کمتر از حقش داده می شود"، با "اقتصادی که در آن مزدِ کارفرما یا حتا همان کارگرِ ماهر و خلاق (چنانچه در پیک بعدی توضیح خواهم داد) کمتر از حقش داده می شود" عملی اخلاقی و منطقی ست؟

ولی همه اینها تنها در جایی درست است که ما تجربه ی اقتصادهای سوسیالیستی را نداشته باشیم. سوسیالیسم که البته بیشتر در جوامع عقب مانده با سطح سواد و فرهنگ پایین توانسته نفوذ کند، که یقینن بر خلاف ادعای شما آن را از جهت نفوذ به تار و پود جامعه همچون دین می سازد، دستاوردهای جالبی تا اینجای کار داشته. از جمله، ابطالِ پیش بینی های پیامبرانه ی حضرات درباره افول اقتصاد امریکا از یکصد سال گذشته به اینسو. همانطور که می دانید، یکی از شاخص های اندازه گیری رفاه اجتماعی، مقدار سفرهای تفریحی خصوصن سفرهای تفریحی خارجی در ملت هاست. در آمریکایی که از نظر شما یا هم فکرانتان، سالهاست به دلیل "تضاد درونی و ماهوی" دچار فروپاشی و لاغرتر شدن و بدبخت تر شدن و سیاه تر شدن است و هر زمان که تظاهراتی آزاد در آن روی میدهد همصدا با اسلامیست ها بر تبل فروپاشی آن می کوبید و به پیش بینی مارکس و لنین و استالین از این فروپاشی اشاره می کنید، 59درصد مردمِ به تاراج رفته و گرفتار در میان کارتل ها و سرمایه دارها و بانک ها و قرض ها، قصد سفر تابستانی در سال 2012 داشته اند. در مجموع 28 درصد یعنی 65 میلیون نفر آنان به سفر خارجی رفته اند!

به قول شما هر چیزی که کهنه است لزومن نادرست نیست. در نمودار زیر هم این سخن به درستی قابل دریافت است. ببینید که هرچه افرادِ امریکایی پیرتر و کهنه فکر تر می‌شوند، واکنششان به لغت "کاپیتالیسم" مثبت تر می شود! اینها ضمنن تجربه جهانی که در آن بیش از نیمی از خاک زمین در دستان سوسیالیست ها بود را نیز داشته اند.

در پایان این بخش مایلم در حد یک پاراگراف از چارچوب موضوع اخلاقیات خارج شوم و برای خوانندگان گرامی این انجمن بخشی از تاثیرات سیستمِ "عمومی بودن ابزار تولید" را شرح دهم: سیستم سوسیالیستی مجبور است به دلیل شعارهای خود، همه را در جایی استخدام کند. نتیجه ی منطقی این استخدام (که به غیر از پشتوانه علمی، با پشتوانه تاریخی نیز همراه است)، انجام دادن کارها بصورت دستی ست در حالیکه می توانند ماشینی انجام شوند. این یک سیستم به واقع "مولد" (productive) نیست. هیچ بهره ای برای "بازتولید سرمایه" بوجود نمی آید. کارگران تنها اعداد هستند که به کار گمارده شده اند. تنها دستان آنها در کار است. آن سیستم ماقبل تاریخی مد نظر جناب مزدک به راستی ایجاد شده است ولی بدون بهره. کارگران مشغول شده اند ولی بهره وری ندارند و در نتیجه ی عدم بهره وری، بلایی که بر سر شوروی آمد نزول خواهد شد: کاهش ارزش پول. در نتیجه ی این کاهش، دولت مجبور به چاپ اسکناس می شود. چاپ پول بدون پشتوانه؛ نه تولیدی انجام شده، نه طلایی ذخیره سازی شده و نه ارز خارجی. هیچ بهره وری برای پشتیبانی پول چاپ شده وجود ندارد. در نتیجه، کارگر برای کاری که می کند، پولی با ارزش کمتر و رو به کاهش دریافت می کند. این اقتصاد رو به افول می رود تا یا ورشکست شده و به دست همان حامیان کارگر خود سرنگون شود و یا مانند چین، مالکیت ابزار تولید، حتا مالکیت خارجی ابزار تولید را به رسمیت بشمارد. مگر آنکه دولتِ کمونیستی چین را غیرکمونیستی و غیرسوسیالیستی و بی رگ و بی غیرت و ناتوان در دفاع از کارگران خود در برابر بهره کشان شرق و غرب بدانیم که مثالِ کاتولیک تر از پاپ شدن است! همانطور که می دانید برای نمونه تقریبن تمامی کمپانی های موبایل ساز یک شعبه هم در چین دارند!

من یک سیستم اقتصادی جدید و واقعی تر را پیشنهاد میکنم؛ این سیستم به ابزارهایی همچون "الهام از ماقبل تاریخ" و عدم رنج بردن از بسیاری کاستی های اقتصادی سوسیالیسم نیز مجهز است: سیستم "کوروشیسم". در این سیستم شما اقتصاد را از آنِ خر می دانید و در نتیجه، تمامی پول ها را جمع آوری کرده و آتش می زنید. بانک و وزارت اقتصاد و غیره هم تعطیل می شوند و به همین دلیل بخش بزرگی از بدنه دولت حذف می شود. همه چیز بدون پول راه می افتد. خانه برای همه هست و کشور هم به راحتی اداره می شود. مردم هم در یک مبادله کالا به کالا، نان می دهند و کلوچه قرض می گیرند. پول فقط در دست دولت می ماند تا از آن برای واردات اقلام ضروری استفاده کند. این سیستم به واقع به نظر من اجراییست. شکمی تر از تئوری های اقتصادی سوسیالیسم و مارکسیسم هم نمی باشد. اکنون منتظر می مانم تا 30 – 40 سال دیگر عده ای به تبعیت از من، امریکای عزیز را اشغال کرده و نخستین دولت کوروشیست را تاسیس کنند.

[مزدك بامداد]

[kourosh_bikhoda]

با درود

شوربختانه اشکالات شما ارتباطی به موضوع مناظره ندارد و شما کمترین بحث را پیرامون موضوع اصلی مناظره که همان اخلاقی بودن یا نبودن مالکیت ابزار تولید باشد را انجام دادید. من هم تا جاییکه بحث خیلی به درازا نکشد تلاش کردم به این شبهات خارج از موضوع پاسخ دهم. برای نمونه موضوع هزینه های نظامی و ارتش ها چه ارتباطی به این مناظره می تواند داشته باشد؟ ولی من را مجبور می کند که جهت روشن شدن ذهن خوانندگان و پوچ کردن سفسطه های شما این را توضیح دهم که کشور امریکا برنده ی اصلی جنگ جهانی دوم بود و به همین علت بسیاری وزنه ها به سود او سنگینی کرد. دولت های برنده خودشان را زیر پرچم امریکا قرار دادند و دولت های بازنده هم گوش به فرمان شدند و در جبهه امریکا قرار گرفتند. بخشی از هزینه های نظامی امریکا برای پیشگیری از تکرار یک هیتلر دوباره است. در کل، بحث در مورد دولت ها و تصمیمات جانبی آنها خارج از موضوع این مناظره است. من در اینجا برای پدافند از عملکرد دولت امریکا حاضر نیستم. من قرار است منطق اخلاقی کاپیتالیسم را تشریح و منطق ضداخلاقی سوسیالیسم را انتقاد کنم. اینکه دولت ها چه عملکردی دارند به خودشان مربوط است. روشن است که در سایه شعار و حرف های منبری نه سوسیالیسم نه کاپیتالیسم هیچکدام انسانی نمیشوند. مهم عمل است نه سخن. کما اینکه دولت های سوسیالیست نیز عملکرد ضد انسانی و ضد اخلاقی و ضد اخلاقی خودشان را نمی توانند رفع و رجوع کنند.

من در این پیک قصد دارم درباره حق و حقوق کارگر صحبت کنم. این پیک سومین و آخرین پدافند من از عملکرد اخلاقی کاپیتالیسم است. در پیک نخست به تشریح "سیستم جزا و پاداش"، در دومی به "توضیح "سیستم دولت" و در سومی به توضیح "حق و حقوق کارگر و کارفرما" پرداخته ام.

عمده ی انتقادی که به سیستم سرمایه داری می شود اینست که سرمایه دار حق و دستمزد کارگر را کمتر از آنچه هست می پردازد و خودش بیشتر بر می دارد. من این موضوع را در سه بخش دسته بندی و شرح می دهم:

1. در یک تعریف ساده، سرمایه گذاری یک تصمیم فردی یا گروهی برای هزینه کرد مقدار مشخصی از پول در راهی است که آن پول پس از مدتی به سود دهی برسد. نخستین موردی که برای سرمایه گذاری لازم است، مقداری پول (سرمایه) برای انجام هزینه هاست. غالبن گفته می شود که کارگران باید در سود سرمایه دار شریک شوند تا این سرمایه گذاری انسانی شود. موردی که از نظر سوسیالیست ها دور مانده اینست که چرا سرمایه باید توسط گروهی دیگر تامین شود ولی سود آن توسط گروهی دیگر بهره برداری شود؟ با چه منطقی می شود کسانی را که در تامین هزینه های یک کار اقتصادی دست نداشته اند شریک در سرمایه دانست؟ کارگر با انجام "کار"هایی ارزشی به کالایی می افزاید و در مقابل، مزدی دریافت می کند که بسته به کارِ وی متفاوت است. دیگر دلیلی برای شراکت کارگر در سود وجود ندارد. البته در بازار باز و بی محدودیت سرمایه داری، چنین چیزی ممنوع نیست ولی الزامی به آن هم نیست.

2. در برخی موارد سرمایه گذاری منجر به شکست و باختن سرمایه می شود. سرمایه گذاری یک عمل برد-باخت است که بستگی به بسیاری مسائل و موارد دارد. آنهایی که بر طبل شراکت کارگران و کارمندان در سود سرمایه می کوبند، آیا این را نیز قبول می کنند که چنانچه سرمایه گذاری خالی از سود و دارای زیان باشد نیز آنان را شریک در این سودِ منفی بدانند؟ در این صورت همه ی سهامداران باید برای تامین بدهی ها و مطالبات هزینه کرده و از جیب مایه بگذارند. با چه توجیح اخلاقی می شود بیان داشت که کارگر فقط باید در سود شریک باشد نه در ضرر؟ اگر هم در ضرری در کار باشد، به دلیل نفس دولتی اقتصاد سوسیالیستی، دولت جلوی این تولید را می گیرد یا آن را به کمک های دولتی سرپا نگه می دارد. در هر صورت باری بر دوش دولت و در نتیجه ملت خواهد بود که نمونه ی آن در حکومت های سوسیالیستی کم نیست.

3. بخش بسیار پررنگ دیگری در زمینه انتقادات از سرمایه داری اینست که صاحبان سهام و مدیران ارشد، دستمزدی بالاتر از کارگر می گیرند. در مواردی گفته می شود یک مدیر تا چندصد برابر کمترین کارگر بهره می برد. مشکلِ این استدلال در اینجاست که برای سودآوری و بهره وری یک کار اقتصادی، تنها کار یدی و فیزیکی نیاز نیست. کارگران غالبن در این بخش مشغولند. یک کارگر ساده، مثلن آبدارچی، کارهایی روتین، از پیش تعیین شده و نیازمند عملکرد ذهنی پایین را انجام می دهد. چه اتفاقی می افتد اگر او کارش را به درستی انجام ندهد؟ البته که عملکرد درست او شاید در تفکر مدیریت کیفیت جامع (Total Quality Management) نهایتن بر کیفیت محصول، تاثیر داشته باشد ولی این کاری نیست که از عهده افراد کمی بر بیاید و در نتیجه برای تولید حائز اهمیت باشد. در مقابل، یک مدیر باید تصمیم سازی کند. تصمیماتی از قبیل انتخاب محصول برای تولید، تحلیل بازار، سرمایه گذاری بیشتر، خرید تکنولوژی تولید و غیره. اگر وی کارش را به درستی انجام ندهد چه؟ یک سرمایه گذاری چندصد میلیونی یا چندین میلیارد تومانی در معرض شکست قرار می گیرد. فرقی نمی کند این سرمایه گذاری شخصی، یا عمومی باشد. به هر حال نقشِ فردِ "تصمیم گیرنده" در آن پر رنگ تر است. مشخص است که سود به صورت کورکورانه ایجاد نمی شود. تمام سرمایه گذاری ها و موقعیت شغلی کارمندان یک کمپانی ممکن است با تصمیمات نادرست به خطر بیفتد. حتمن به خاطر دارید که نوکیا زمانی پیشرو صنعت موبایل در دنیا بود. آقای یورما اولیلا (Jorma Ollila) مدیرعامل سابق کمپانی نوکیا اخیرن خاطرات خود را چاپ کرده است و در آن به اشتباهاتی که منجر به ضرر و نهایتن شکست این غول تلفن های موبایل شد اذعان کرده است. همانطور که گفتم، ثروت کورکوانه تولید نمیشود. بهترین کارکنان هم زمانی که ارزش افزوده ایجاد نکنند کارایی ندارند. وظیفه مدیر اینست که از کارایی کارکنان در جهت تولیدِ ثروت مطمئن شود. بنابر این یک مدیر به میزانی که برای کمپانی ارزش آفرینی می کند دارای ارزش است. به همین خاطر، مقایسه ی اینچنینی که ناشی از در نظر نگرفتن ارزش ها در بازار آزاد (free market) است منطقن مردود است.

پاسخ به چند شبهه:

پرسش: در سیستم کاپیتالیستی، بر سر آنانی که بدون پول و سرمایه قابل توجهی زندگی می کنند یا زاده می شوند چه می آید؟

کاپیتالیسم هر کس را آزاد می گذارد تا با سعی و کوشش خودش رشد کند. تاریخ سرمایه داری پر است از این نمونه ها. سالانه هزاران مهاجر به کشور امریکا قدم می گذارند تا این سیستم موفق جزا و پاداش را امتحان کنند. اندرو کارنگی مهاجر اسکاتلندی معروف یک نمونه از هزاران است. دلیل این موفقیت از یک مفهوم سرچشمه میگیرد: سود. ولی سود از چه چیزی حاصل می شود؟ تفکرِ جدید، محصولات نو، خلاقیت و مسائلی از این دست. تمام اینهاست که سبب می شود کاپیتالیسم صاحب پیچیده ترین و پیشرفته ترین تکنولوژی ها باشد که البته تنها عامل آن سود است. بدون سود، مایکروسافت و اپل اینچنین تکنولوژی را به جلو هل نمی دادند. و خب البته در کنار این، سهامنداران خود را هم میلیونر نمی کردند.

پرسش: اگر قبول کنیم که هر کس بنا به کاری که انجام می دهد پاداش گیرد، چطور درآمدهای میلیاردی صاحبان صنایع در برابر کارگران توجیح پذیر است؟

صاحبان صنایع معمولن یک حقوق کاری دریافت می کنند و یک سود سهام. حقوق آنها همانطور که گفته شد بسته به جایگاه و اهمیت تصمیم هایشان نسبت به کارگران متفاوت است. ولی درآمدهای میلیاردی آنان ناشی از سرمایه گذاری های اولیه آنهاست که کارگران در آن دیگر نقشی نداشته اند. ضمنن این درآمد آنها به نسبت یک فرد حقوق بگیر سنجیده میشود که نادرست است. سرمایه گذار به واسطه تصمیم خود، یک مجموعه را مشغول کرده و هزینه های آن را تقبل می کند. مثلن یک شرکت متوسط صد نفره، سالانه حدود 1.5 میلیارد تومان هزینه حقوق می دهد. بنابر این اگر خودش هم همین مقدار یا بیشتر برداشت کند آیا این عمل غیراخلاقی ست؟ مطلقن چنین نیست. در مورد کار فیزیکی و ارزش افزوده همانطور که گفته شد این کافی نیست که چون کارگر کارِ فیزیکی می کند، در سرمایه گذاری نیز شریک باشد. چرا که این کارِ فیزیکی در مورد مدیر و سرمایه گذار به شکل دیگری انجام می شود: مدیریت. این مدیریت شامل تعین استراتژی بازار، بازاریابی و بسیاری مسائل دیگر است. تازه این با فرض اینست که سرمایه گذاری از ابتدا سودآور شده است. در بسیاری صنایع، سیستم از سال های دوم به بعد به سود می رسد و در سال اول صاحبان سهام تنها حقوق دریافت می کنند. یعنی مبلغ زیادی از سرمایه راکد مانده یا ممکن است به نسبت تورم، حتا ضرر هم بکند.

پرسش: این سرمایه گذاری اولیه مادامیکه کارگران با کارشان برای آن ارزش آفرینی نکنند خالی از ارزش است. پس چرا نباید آنان را در این سرمایه نیز شریک کرد؟

روشن است که اگر پول هم اختراع نمیشد، این مشکلات بوجود نمی آمد. اگر سرمایه گذار نبود، اصولن ارزش آفرینی هم بوجود نمی آمد که سر آن بحث شود. سرمایه گذار بوسیله ایجاد موقعیت شغلی و بهره مندی از نیروی کارگران، به آنان حقوق و پاداش و سنوات و عیدی و حق مسکن و فرزند و غیره می دهد. سهمی از سرمایه گذاری که حق کارگر باشد تنها ایجاد شغل برای اوست. کارِ کارگر هم وابسته به تصمیمات مدیریتی است. بدون تصمیمات مدیریتی و بازاریابی مناسب و تصمیمات هوشمندانه برای غلبه بر بازار، همه چیز شکست خواهد خورد.

پرسش: اگر ابزار تولید، ملی شوند بسیاری از مشکلات در زمینه سرمایه گذاری حل شده و مساله حقوق و برداشت های زیاد حل می شود. چرا با آن مخالفید؟

قبلن توضیح داده شد که مشکلاتی که سیستم اقتصادی سوسیالیستی دارد در چه حد است. اقتصاد سوسیالیستی یک اقتصاد بیمار و خراب است. بدون آزاد گذاشتن سرمایه، تولید و بهره وردی در سطح پایینی باقی می ماند و اقتصاد وارد رکود می شود. دولت متولی اقتصادی شده و برای سرمایه های تولیدی جهت دهی می کند. به همین دلیل است که اقتصاد شوروی نیز بسته و جهتدار بود و جز در مواردی مانند مسائل نظامی، پیشرفت آن چنانی نداشت. دولت سوسیالیستی در هر زمینه ای که تصمیمات سیاسی در آن دخیل است مایل است سرمایه گذاری کند، نه مانند سیستم کاپیتالیستی که بازار و جامعه خودش برای خودش تصمیم بگیرد. اقتصادِ دولتی اصولن قابل پیشرفت و ارزش آفرینی برای جامعه نیست و این تجربه دهه ها سیستم های اقتصادی را باید درس گرفت و از آن بهره برداری کرد.

پرسش: سود سرمایه گذار در اینست که حقوق کمتری به کارگر بدهد. چطور این تضاد قابل توجیه است؟

پیشتر درباره دولت کاپیتالیست توضیح دادم. متولی تعیین حقوق کارگر دولت است. اگر از حد داستان ها و کتاب ها و آرمان های ویژه ی افراد انقلابی به واقعیت برگردیم باید گفت که این روشی است که در دنیا امتحان شده و کار کرده است. یک کارگر ساده کمترین حقوق را می گیرد. به مراتبِ تجربه و معارت حقوق او افزایش می یابد. مثلن در ایران، حقوق پایه یک کارشناس حدود 700 هزارتومان است و حقوق کارگر ساده 500 هزار تومان. روشن است که اگر کارفرما کمتر از میزان واقعی به کارگر بدهد، قوانین سختگیرانه در برابرش قرار دارد. بعلاوه کارگر در جایی که او را نیاز دارند حضور پیدا می کند و در بسیاری موارد توپ در زمین کارگر است. در همین تهران کارگر "پیتزا زن" وجود دارد که 1 میلیون تومان حقوق می گیرد. من شخصن "ساندویچ زنِ کباب ترکی" را می شناسم که 3 میلیون تومان حقوقش اوست. چنین حقوقی فراتر از حقوق یک رئیس بانک است. اگر این کارگران کارفرما را تهدید به دست کشیدن از کار کنند، کارفرما برای از دست ندادن او شاید با بسیاری خواسته های وی موافقت کند. پس مشخص است که میل کارفرما به پرداخت کمتر، از دو جهت، یکی حقوقی و دیگری طبیعی کنترل می شود.

پرسش: با توجه به مفهوم جزا و پاداش، چه بر سر افرادی که معلول یا ناتوان یا با توانِ جسمیِ کم هستند می آید؟

در هر سیستم اقتصادی - اجتماعی، چنین پرسشی نمی تواند یک پرسش مهادین و اولیه باشد. این گونه افراد غالبن حتا برای انجام امور روزمره و گذران زندگی نیز به کمک نیاز دارند. پرسش اساسی اینست که بر سر مولدان و مغزهای اقتصادی چی می آید؟ آیا می توانند در بازار آزاد به کنش بپردازند؟ ولی در رابطه با پرسش بالا، باید گفت عده ی چنین افرادی بسیار کم و ناچیز است. در یک اقتصاد سنتی و قدیمی، غالبن افراد برای کسب درآمد نیازمند داشتن فیزیک سالم هستند. در اقتصادی پیشرفته و دارای بازار آزاد، برای مثال یک فرد معلول جسمی می تواند با فکرش کار کند. برای نمونه آقای والی هورتون موسس شرکتی است که تولیدات مخصوص ناتوانان و معلولان را انجام می دهد. گوردون براون نخست وزیر انگلیس چشم چپ خود را از دست داده است؛ دیوید بلانکت عضو پارلمان انگلیس که از بدو تولد نابینا بوده است. بنابر این دسته ی افراد ناتوان بسیار کم و ناچیز خواهد بود. ولی به هر حال عده ی این افراد می توانند از خدمات دولتی رایگان مانند بیمه و نیز خدمات صندوق های خیریه خصوصی بهره مند شوند. به شرط آنکه این عده، به حقوق انسان های توانمند احترام بگذارند.

[مزدك بامداد]

[kourosh_bikhoda]

با درود

شما متاسفانه دوباره مسائلی را مطرح فرمودید که نه تنها از حوزه ی بحث خارج است و بلکه بررسی آنها خود به تنهایی می تواند یک جستار باشد. بسیاری از این مسائل مشترک هستند. برای نمونه کیست که نداند کلاشنیکف AK47 اسلحه مورد علاقه یاقیان و قاچاقچیان و طالبان بوده است؟ دانش اتمی را هم که شوروی بوسیله کار اطلاعاتی و جاسوسی توانست به دست آورد. به وارون ادعاهای شما که شوروی سر در لاک خود مشغول ساختن جامعه بود. در گوشه و کنار جهان هم هرجا مردمی فقیر و بدبخت میدید آنها را گرفتار شعارهای عوامفریبانه و توخالی خود میکرد و با استفاده از نیروی مردم به پیروزی می رسید و به اعتراف حضرتعالی مجبور میشد جورِ آنها را نیز بکشد. اصولن این اخلاقِ همه ی انقلابیون است که پس از به ثمر رسیدن انقلابشان، سرمست و سرخوش از این پیروزی تمایل دارند این خوشی را با جهانیان تقسیم کنند و آن را به همه جا انتشار دهند. پس میبینید که سخنانی که فرمودید، نه تنها سراسر نادرستند بلکه پاسخ های آنها اگر به طور دقیق داده شوند موجب شکست شما خواهند شد. ولی من مایلم از موضوع خارج نشوم. چه اینکه در مورد سایر مسائل بارها بحث کرده ایم و پاسخ گرفته ایم.

سوسیالیسم و یکدست کردن مردم

اینکه در سوسیالیسم هر شغلی جایگاه و اعتبار خود را دارد سخنی بیهوده است. به وارونِ فرافکنی شما در مورد ناآگاهی و هدفِ گوینده (!) از این سخن، که البته روشِ شما در بحث است، این استدلال است که مورد نظر است. روشن است که بخش بزرگی از تفاوت و تمایل افراد به مشاغل گوناگون، تفاوت در عایدی آن مشاغل است. برای نمونه در ایران از قدیم شغل پزشکی به دلیل عایدی بالایش پر طرفدار بود. بفرمایید چطور در جامعه ی سوسیالیستی موهومی مورد نظر شما، مشاغل مختلف دارای "ارزش گوناگون" هستند در حالیکه عایدی یکسان دارند؟ چرا کسی باید 20 سال درس بخواند و سخت کوشش کند تا در نهایت عایدی برابر با کارگر صفرِ درس نخوانده داشته باشد؟ چنین چیزی چطور ممکن است؟

آیا تنها امریکا را نماد کاپیتالیسم می دانیم؟

یک فردِ کنکوری زمانی که برای خود آینده ای تصور میکند، خود را در نهایت موفقیت یا دستکم در حد بالایی از موفقیت میبیند. زمانیکه شما به عنوان یک بیزینسمن برای تجارتتان با یک طراح وبسایت جلسه میکنید، از او می خواهید تضمین کند که در صورت بازدیدهای بالا از وبسایت، این سیستم دچار اختلال نشود. او نیز اطمینان می دهد که الگوریتم ها را به نحوی طراحی می کند تا منطقِ وبسایت در یک زمان با درخواست های متفاوت و بازدیدهای فراوان انعطاف پذیر باشد. به همین طریق نیز زمانی که من برای شما از کاپیتالیسم سخن میگویم، برایتان نشان می دهم که کاپیتالیسم می تواند یک ملت را به چنین حدی از اعتلا برساند. چرا من باید برای شما از کشوری مانند ایران نمونه بیاورم؟ اقتصاد ایران از نظر من اقتصاد سالمی نیست که آن را برایتان مثال کنم تا کارِ شما راحت شود. من از کشورهایی که سوسیالیسم را کنار گذاشته و رو به کاپیتالیسم آورده و سپس موفق شده اند نمونه می آورم. بنابر این بجای گیر دادن به نمونه، به اصلِ گفتگو بپردازید که چرا اوجِ تکامل سوسیالیسم (شوروی) نتوانسته است در مدیریت ملت خود در مقابل اوج تکامل کاپیتالیسم (امریکا) عرض اندام کند؟ ضمنن نفرمودید که آیا اعتقاد دارید که هنوز سوسیالیسمِ واقعی مجال ظهور نیافته است؟

سرمایه در دست دولت

در این مورد در پیک دومم به خوبی توضیح دادم که سرمایه در دست دولت یعنی قدرت در دست دولت. این قدرت علیه مردم است و نه علیه نهاد خارجی. بنابر این دولت را تبدیل به نهادی فراقانونی و توتالیتر می کند. امروزه من بعید میدانم کمتر انسانِ بادانشی یافت شود که اقتصادِ دولتی را بپذیرد. البته ممکن است در جاهای مانندِ تیم احمدی نژاد چنین افرادی را بتوانید مثال بزنید. اقتصاد دولتی دهه هاست امتحان خود را پس داده و در مقابل اقتصاد خصوصی و بازار آزاد نیز پیشرفت ها و پتانسیل هایش را به رخ کشیده. ضمنن مشخص نیست دولت آیا می تواند با سرمایه خود کارآفرینی کند یا خیر. کارآفرینی به شکلِ دولتی چیزی جز استخدامِ دولتی نیست. کارآفرینی به دست افراد و سرمایه گذاران ایجاد می شود. نه دولت.

دولت وامدار سرمایه داران است

اینهم از جمله ی سخنان ارزشمند (!) حضرتعالی است که انصافن به درد قاب کردن می خورد. اگر یک شرکت یا بنگاه اقتصادی به ورشکستگی برسد، دولت ممکن است از طریق خرید سهام، پیش خرید محصول، اعطای وام یا روش های دیگر به آن کمک کند. در همه ی اینها، دولت به دنبال سودآوری خود است. هر قدمی که دولت برای آن بردارد، چندین برابر آن را درو خواهد کرد. از طرفی، با جلوگیری از ورشکستگی این بنگاه، تعدادی شغل در معرض خطر نیز نجات می یابند. البته اینها ممکن است در یک ذهنِ بسته شده با اقتصادِ دولتی، چندان قابل فهم و درک نباشد. من فکر می کنم به همین دلیل است که شما دولت کاپیتالیست را به وارون، خدمتکارِ سرمایه داران میبینید در حالیکه سرمایه داران برای رسیدن به جایگاهشان باید بسیاری چالش های اقتصاد سرمایه داری را حل کنند.

سرمایه داری زندگی مردم را سخت کرده و به همین دلیل مردم از زندگی سختشان به سمت امریکا فرار می کنند

این سخن البته بیشتر شبیه سخنان معتقدان به تئوری توطئه است. خوانندگان خود پاسخ این را می دانند.

کارگران باید در زیان هم شریک شوند؟

این بخش را درست درک نکردید. بخشی از هزینه های یک کار اقتصادی، هزینه های دستمزد است. چنانچه تمام هزینه ها از درآمد کسر شود، باقی مانده یا مثبت خواهد شد یا منفی. اگر منفی شود به معنی زیان است. شما جامعه ای را می خواهید که در آن، کارگر در این باقی مانده شریک باشد. این باقی مانده می تواند منفی هم باشد. پس آیا قبول می کنید که در این باقی مانده منقی نیز شریک باشد؟ بیایید فرض کنیم هزینه ها شامل دستمزد نمی شوند. پس اگر چنانچه باقی مانده بخواهد تقسیم شود، ممکن است باز هم منفی گردد ولی اینبار عایدی کارگران حتا بدون دستمزد اولیه منفی ست. آیا قبول می کنید که این سودِ منفی نیز باید تقسیم شود؟

برد و باخت

بله کارِ اقتصادی یک نوع قمار است که وابسته به دانش و آگاهی قماربازِ آن است. شما ممکن است دیدتان به اقتصاد، دید امام خمینی باشد. ممکن است اقتصاد را مالِ خر بدانید. اقتصاد یک علم است که سال به سال درحال تغییر است. حتی هر سال هم در این رشته جایزه ی نوبل در نظر گرفته می شود. چنانچه دیدِ شما به اقتصاد یک دیدِ جنگلی و بیابانی باشد، من پافشاری بر تغییر این دید ندارم. چه بسا همین دیدِ کیلویی و غیرحرفه ای موجب ورشکستگی اقتصادهای سوسیالیستی و کمونیستی یکی پس از دیگری شده است. مهم در اینجا برای من خوانندگان هستند که البته به خوبی این سامانه را برایشان توضیح داده ام و گمان نمیکنم با تکرار و اصرار به انکار چیزی ثابت و نهایی شود.

سخنان پای منبری و روضه خواندن در دنیا بسیار است. همین جمهوری اسلامی نیز چیزی جز به قول شما آفتابه نساخته ولی پای منبر شاخ امریکا را نیز خم می کند. سوسیالیست های پیشرفته نیز مانند شما پشت کیبورد و قدیمی ترشان پشت میز سخنران و اقتصاددان و مشاور اقتصادی بلندمرتبه ای هستند. مهم اینست که این سخنان و شعارها پشتوانه عملی و کارایی داشته باشند. بنابر این من به عنوان آخرین پرسش از شما می پرسم که آیا معتقدید تئوری سوسیالیسم یک تئوری علمی است؟ اگر علمی است، بفرمایید آیا اعتقاد به این دارید که ابطال پذیر است؟ اگر دارید بفرمایید تاکنون این ابطال انجام شده است یا خیر؟ اگر شده است چرا همچنان کورکورانه از آن دفاع می کنید؟ اگر نشده است بفرمایید اینهمه درماندگی اقتصادهای سوسیالیستی در سراسر دنیا را چرا ابطالِ این نظریه نمی دانید؟

[مزدك بامداد]