اولا که بنظر بنده این مهمترین چیز نیست که دیگری 1000 تا دارد و من 10 تا، بلکه مهمتر اینست که آیا 10 تا برای من کافیست و به اندازهء منصفانه در برابر کار و زحمت و استعدادهای خودم بوده است یا نه.نوشته اصلی از سوی مزدك بامداد
دوما اینکه آن 990 تا اضافه دیگری از کجا آمده است، شما طوری صحبت میکنید که انگار همهء آنرا من شخصا تولید کرده ام و حالا دست کس دیگریست پس نتیجه میشود که از من دزدیده (مرا استثمار کرده).
بنظر بنده قضیه به این سادگی نیست و جای بحث و تحلیل بیشتری دارد.
این افراد بهرحال استعداد تجارت و پول درآوردن داشته اند یا هدفشان این بوده است خب یک شرایطی را ایجاد کرده اند که این ثروت ها تولید شوند (بدون آنها این ثروت اضافه زیاد تولید نمیشد). این وسط من هم سود خود را برده ام (درصورت کافی و منصفانه بودن آن 10 تا در مقابل کار و زحمت و استعداد خودم) و تازه برایم خوب شده است چون آن افراد با انگیزه و با استعداد در زمینهء تجارت، بازار کار و رونق و پیشرفت صنعت را ایجاد کرده اند که موجب پیشرفت علم و فناوری و رفاه همگانی هم میشود (که منهم از نتایج آن بهره مند میشوم) و من توانسته ام با کار منصفانه ای زندگی منصفانه ای داشته باشم. دیگر اینکه چرا آنها صدها و هزاران برابر من پول درآورده اند بدون اینکه صدها و هزاران برابر من کار کنند، خب این مسئلهء دوم و فرعی میشود در مقابل اینکه برای منهم شرایط مساعدتری برای زندگی بهتری فراهم شده (کار و درآمد و زندگی راحتتر از حالتی که اینقدر رونق تجارت و صنعت نبود).
البته ما فرض را بر این گذاشتیم که شرایط واقعا اینگونه باشد و اینقدر متعادل و منصفانه و افراد بصورت شخصی راضی باشند! یعنی مثلا من یک کار استانداردی بکنم و فشار زیادی به خودم نیاورم ولی پول کافی برای یک زندگی عادی دربیاورم و امکانات و کیفیت زندگی در حد قابل قبول داشته باشم. در عمل شاید اکثرا شرایط اینقدر ایدئال نیست، ولی من خواستم اساس مسئله را مطرح کنم که بگویم داستان بیشتر از این گسترده و پیچیده است.
شما یک طور صحبت میکنید که انگار حتی بدون وجود این افراد باانگیزه که دنبال پول هستند و سرمایه دار میشوند، افراد میتوانستند با همان مقدار کار همان قدر پول/آسایش و بهره مندی بدست بیاورند. ولی فکر کنید اگر این سرمایه دارها نبودند الان شاید من و شما هنوز باید روی زمین با گاو شخم میزدیم و صبح زود بلند میشدیم و شیر گاوها را میدوشیدیم، که این فکر نمیکنم فرضا از شغل و درآمد و زندگی ای که من اکنون دارم راحتتر باشد! هرچند در این مورد هم جای تردیدهای جدی و بحث هست! و بهرحال خیلی ها خیلی سخت تر از این زندگی میکنند این را قبول دارم، اما حرف من اینست که در درجهء اول این مهم نیست که چرا یک سرمایه دار با زحمت خیلی کمتری پول و بهره مندی خیلی بیشتری دارد، بلکه این مهم است که آیا آنها کیفیت زندگی دیگران را نسبت به حالتی که نبوده باشند، ارتقا میدهند یا خیر؟ آیا کیفیت زندگی بشر را در مجموع افزایش داده اند یا خیر؟ آیا مثلا امروز یک نفر 8 ساعت کار استاندارد با رعایت تمامی قوانین کار میکند و از کارش راضی است و فشار زیاد و بیش از حد به خودش نمی آورد، بعد از امکانات و زندگی و آسایش و رفاهی که برخوردار است، آیا کافی است و آیا نسبت به گذشته های دور که این سیستم وجود نداشت در مجموع زندگی راحتتر و بهره مندتری است یا خیر؟ آیا بدون وجود سرمایه دارها و نظام سرمایه داری و تجارت خصوصی، وضع زندگی افراد معمولی بهتر میبود یا نه؟ مسئلهء اصلی اینست، نه اینکه سرمایه دار خیلی بیشتر از کارگر پول دارد!
یک وقت هست من یک استعدادی دارم، اما خودم بلد نیستم/عرضه ندارم از آن استفاده کنم، یک نفر آدم زرنگ می آید و از استعداد من استفاده میکند و 1000 تا پول درمیاورد، 10 تا به من میدهد و 990 تا را خودش برمیدارد. اینجا درست است که شاید این تقسیم منصفانه نبوده باشد، ولی اصل وجود آن شخص و برخورد و همکاری من با او در کل میتواند مفید بوده باشد چون اگر آن شخص و آن همکاری نبود من خودم از استعدادم استفاده ای نمیکردم و آن 10 تا را هم بدست نمی آوردم! پس باید دید در قبال زحمت و فشاری که به من آمده است آیا آن 10 تا ارزشش را داشته یا نه، نه اینکه بگویم چون تقسیم منافع حاصله منصفانه نبوده پس این برخورد و همکاری از اساس نامفید بوده است.
نظام سرمایه داری هم داستانش همین است که باوجود تمام بی انصافی ها در آن باید دید که در مجموع آیا نسبت به شرایطی که وجود نمیداشت، کیفیت زندگی همگان را بالاتر برده است یا خیر! مسئلهء اصلی اینست که برای توجیه وجود و مشروعیت آن کافیست! بعد میرسیم به این مسئله که اگر بی انصافی در آن هست خب چطور میتوانیم آن را به حداقل ممکن برسانیم.
پاسخ با گفت‌آورد