مضرات روزه گرفتن از نظر علمی و پزشكی

[Mehrbod]

روزه اگر با آب همراه باشد بسیار خوب‌ست و برای تن و تندرستی سودمند. بی آب و به این شیوه‌یِ بخور بخور ناشتایی و شامگاهی ولی نه ..!

[solo]

پیرامون روزه (بخش اول)

پیش از بررسی آثار روزه بر بدن انسان بهتر است منشا روزه در اسلام را بررسی کنیم.

آیا روزه ابداع محمد بود؟

تعریفی که از روزه در دانشنامه ایرانیکا شده این است:

روزه به معنای پرهیز از خوردن و یا آشامیدن،از آداب مذهبی است که برای معتقدین به عنوان وسیله‌ای برای تقرب به خداوند، آمادگی برای مراسم مذهبی، پالایش بدن در راستای درک امور معنوی،کفّاره تخطی از مقررات مذهبی و عزاداری برای انسان‌های درگذشته کاربرد دارد.

FASTING – Encyclopaedia Iranica

در مذاهب مردمان و تمدنهای باستان، روزه وسیله‌ای برای آماده کردن اشخاص، به خصوص متولیان مذهبی، برای نزدیک شدن به خدای خود بود. در دوران هلنی، تصور بر این بود که خدایان آموزه‌های خود را در رویا و شهود تنها پس از روزه گرفتن آشکار می‌سازند. در میان مردمان کلمبیایی پرو، روزه گرفتن اغلب یکی از ملزومات کفّاره گناهان پس از اعتراف به گناه در مقابل متوالی مذهبی بود. در بسیاری از فرهنگ‌ها، روزه به عنوان وسیله برای فرونشاندن خشم خدایان یا احیای الهه‌ای بود که تصور می‌شد مرده است (مثلاً الهه کشاورزی).

در جوامعی که هنوز خواندن و نوشتن نمی‌دانستند، روزه داری اغلب پیش و یا در هنگام مناسک گذار انجام می‌شد (به عنوان مثال سرخپوستان). در میان اونک‌های سیبری، کاهنان مذهبی شهود خود را اغلب پس از بیماری کسب می‌کنند؛ ولی پس از شهود اولیه، آنها برای شهودهای بعدی و کف نفس روزه می‌گیرند. پوئبلوهای جنوب غرب آمریکا نیز پیش از مناسک مربوط به تغییر فصول روزه می‌گیرند.

روزه برای مقاصد خاص و در برخی اوقات مقدس شاخص مذاهب عمده دنیاست. در مذهب جین به عنوان مثال، روزه گرفتن بر طبق یک اصول خاص و انجام مدیتیشنهای مشخص منتهی به ترنسمی‌شود که این توانائی را به شخص می‌دهد که خودش را از دنیای مادّی جدا کند و به مرحله تنزیه برسد. راهبان بودایی سبک تراوادا در برخی روزهای مقدس در ماه روزه می‌گیرند. در چین پیش از سال ۱۹۴۹، مرسوم بود که در بازه خاصّی پیش از قربانی در شب انقلاب زمستانی روزه بگیرند؛ باور چنین بود که یانگ آسمانی (انرژی مثبت) دوره اش را در این زمان آغاز می‌کرد. در مذهب هندو،مرتاضان به خاطر روزه داری‌های زیادشان مورد ستایش قرار می‌گیرند.

رفرنس از دانشنامه بریتانیکا :
fasting | Britannica.com

روزه گرفتن از عبادات یهودیان بوده‌است که چندین بار در تنخ یهودی یا عهد عتیق به آن اشاره شده‌است. موسی پیش از دریافت الواح عهد از یهوه، چهل شبانه‌روز در کوه سینا روزه گرفت و از خوردن و آشامیدن پرهیز کرد.

خروج ۳۴:۲۹

داوود در هنگام بیماری پسرش از بت‌شابع زن اوریا، روزه گرفت.

دوم سموئیل ۱۲:۱۵

یهوشافط پس از پیروزی یهودیه بر موآبی‌ها و عمونیان چهل روز روزه گرفت

دوم تواریخ ۲۰:۳

یوئیل و یونس نیز برای دور کردن خشم خدا به مردم دستور به روزه گرفتن دادند. مردخای و استر و پیروانشان نیز از دیگر از شخصیت‌های عهد عتیق هستند که پس از فرمان هامان وزیر اخشورش برای قتل‌عام یهودیان چندین شبانه‌روز روزه گرفتند.

یوئیل ۱۱:۲۱
یونس ۳:۷
استر ۴:۲۱

مانویان دو نوع روزه داشتند که یکی از آنها دوروز کامل و دیگری از صبح تا غروب بود. و بر اساس شواهد نجومی زمانش تعیین می‌گشت. آنها عیدی نیز داشتند که در روز پایانی ماه روزه برگزار می‌شد. در آن روز، تصویر مانی را در دست گرفته و به گناهان خود اعتراف می‌کردند، یک تخت یا کرسی برای مانی خالی می‌گذاشتند. آنان این عید را "بما" می‌نامیدند.

دین‌های ایران باستان-مهری باقری-ص۱۱۰ – ۱۱۲

همچنین در آخر روزه در اسلام هم موجوده و در قران و سنت نیز به آن تاکید شده که دیگر خیلی لازم به شرح دادن نیست تمامی اعضا اطلاع دارند.


Encyclopdia Iranica | Home


پیرامون روزه(بخش دوم)

اما تاثیر روزه‌داری بر سلامتی چیست؟

پاسخ این سوال برای هر فرد متفاوت است. در علوم تجربی (مثل پزشکی) برای اینکه بتوان رابطه بین دو متغیر را بررسی کرد، ابتدا نیاز است که هر دو متغیر مستقل و وابسته، به طور دقیق تعریف شوند. در این‌حالت «روزه گرفتن» متغیر مستقل و «سلامت» متغیر وابسته است.

از آنجایی‌که متغیر مستقل (یعنی روزه گرفتن) تعریف ثابت و معینی ندارد، نمی‌توان نتایج بررسی روی آن را تعمیم داد. برای مثال وقتی می گوییم «روزه گرفتن» منظورمان روزه گرفتن خانمی با وزن ۵۰ کیلوگرم در تیرماه در عربستان است، یا مردی با ۸۰ کیلو گرم وزن در دی‌ماه در انگلستان؟در واقع از آنجایی‌که شرایط محیطی، توانایی جسمی، سابقه و نوع بیماری‌های افراد، مدت زمان گرسنگی و تشنگی ثابت نیستند، نمی‌توان به طور دقیق و جامع در مورد تاثیر روزه‌داری بر سلامتی (چه مثبت ، چه منفی) اظهارنظر کرد.از سوی دیگر،سلامتی (متغیر وابسته)هم یک واژه کلی است. باید به طور دقیق مشخص کرد که در مورد کدام بیماری یا ارگان خاص صحبت می‌کنیم و منظورمان از اثر سلامتی روزه بر آن اندام خاص چیست.

جستجو در سایت Pubmed (وبسایت تخصصی مقالات پزشکی و همان سایتی که در مقاله ی رد شبهات ملحدین به آن استناد شده است) حدود ۷۰۰ مقاله مرتبط با روزه‌گیری در ماه رمضان را نشان می‌دهد. قسمت عمده این مقالات در ارتباط با تاثیر روزه روی قندخون افراد دیابتی است و را‌ه‌کارهای کنترل آن را بررسی کرده‌اند. در واقع توضیح داده‌اند که چگونه افراد دیابتی با شرایط خاص می‌توانند روزه بگیرند یا چه تاثیراتی بر آنها خواهد داشت. سایر مقالات هم هر یک به تفکیک به تاثیر روزه گرفتن روی بیماریهای خاص، مثل بیماری‌های قلبی و کلیوی پرداخته‌اند.

اشکال دیگری که در مقالات مرتبط وجود دارد، محیط انجام تحقیقات است. اکثریت قریب به اتفاق این تحقیقات در کشورهای اسلامی انجام شده (ایران، ترکیه، عربستان) این مقالات از جانب بسیاری از محققان به سوگیری (جانب‌داری اعتقادی) متهم شده‌اند

effects ramadan fasting - PubMed - NCBI

به قطع و یقین مواردی مانند درمان و پیشگیری از سرطان، شادابی پوست، درمان بیماری‌های گوارشی و غیره (با کمک روزه‌داری)؛ همگی بی‌پایه و اساس بوده و از شایعات اینترنتی یا دروغ‌های رایج میان عوام نشأت می‌گیرد. حتی ممکن است در افرادی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند، عوارضی ایجاد کند.

تنها موارد ذکر شده در مقالات به عنوان فواید روزه،در صورت کاهش وزن رخ می‌دهد.
http://www.researchgate.net/publicat...amadan_fasting

این اثرات مطلوب صرفاً مختص روزه داری نیست و رژیم های غذایی علمی نیز این اثرات مطلوب را بر بدن می‌گذارند" ۵۶ مقاله در این مورد یافت شد که به طور خلاصه و کلی تاثیر روزه را بر چربی خون مثبت، تاثیر آن بر شماری از بیماری‌های چشم بی‌ضرر و گاهی مضر، و بر روی سلامت قلب و کلیه ها بی اثر، ارزیابی کرده‌اند. در مطالعه‌ای دیگر دیده شد که روزه گرفتن (۱۳ تا ۱۸ ساعت بسته به طول روز) اثرات مفید یا مضری بر قلب، ریه، کبد، کلیه، چشم، پروفایل خونی، و عملکرد هورمونی و عصبی (افراد سالم) ندارد.

《 در نهایت تمامی مقالات تاکید می‌کنند که" نتایج قابلیت تعمیم ندارند"، و فواید و مضرات روزه داری برای هر شخص باید به طور اختصاصی توسط پزشک متخصص و متخصص تغذیه، سنجیده و بر اساس آن عمل شود》

ramadan fasting - PubMed - NCBI


از مهم ترین مسائل در روزه‌داری طولانی‌مدت به ویژه در فصول و مناطق گرم، آسیب کلیوی است. کمبود آب می‌تواند در بسیاری از ارگان‌ها و سیستم‌های بدن اخلال ایجاد کند که “کلیه” یکی از آنهاست و در افراد مستعد امکان تشکیل سنگ‌های کلیوی وجود دارد.


How much water do you really need to drink on a daily basis? - PubMed - NCBI

National Center for Biotechnology Information

effects ramadan fasting - PubMed - NCBI

PubMed comprises more than 26 million citations for biomedical literature from MEDLINE, life science journals, and online books. Citations may include...


پیرامون روزه (بخش سوم)

گرچه این جمله معروف که بدن انسان روزانه بین ۶ تا ۸ لیوان آب احتیاج دارد، پایه علمی ندارد و بدن انسان توانایی کنترل متابولیسم خود را هنگام تشنگی های طولانی دارد. اما در هیچ منبعی هم ۱۶ ساعت ننوشیدن آب توصیه نشده است. اگر به روزه اعتقاد دارید برای روزه‌داری طولانی مدت در فصل گرما، باید تا حد امکان از فعالیت‌هایی که موجب دفع آب از بدن می‌شوند (ورزش، کار بدنی و …) پرهیز کرد.

Water: How much should you drink every day? - Mayo Clinic


Ramadan health FAQs - Live Well - NHS Choices


کم‌آبی بدن باعث خشکی دهان، تشنگی مفرط، سردرد، خستگی، سرگیجه، کاهش ادرار و غلیظتر شدن آن، ضعف ماهیچه، کاهش انعطاف‌پذیری پوست، گودی چشم، کاهش عرق، افزایش ضربان قلب، کاهش فشار خون، هذیان گویی، کاهش سطح هوشیاری، یبوست و سنگ کلیه می‌شود

doctorsend.info

سردرد (محتملا ناشی از کم شدن مایعات و کافئین بدن)، کم شدن آب بدن، و کم خوابی (ناشی از اختصاص ساعات طولانی به عبادت) برخی از عوارض منفی روزه در ماه رمضان هستند که البته تأثیراتی گذرا می‌باشند.

http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(09)61506-3/fulltext

به گفته برخی پژوهشگران، گرچه روزه در ماه رمضان برای افرادی که از سلامتی جسمانی برخوردارند بی خطر است ولی کسانی به بیماریهای گوناگون دچار هستند باید با پزشک خود مشورت کنند و از توصیه‌های علمی در این زمینه پیروی نمایند

https://books.google.nl/books?id=pctEYfkjNYIC&pg=PT508&dq=islamic+fasting+ medical&hl=en&sa=X&ei=yf7KT5PNDa-62gW3rcnaCw&redir_esc=y#v=onepage&q=islamic%20fast ing%20medical&f=false

روزه در ماه رمضان برای بیماران مبتلا به زخم معده در حالت کلی ممکن است خطرناک باشد

Endoscopic Evaluation of Peptic Ulcer Disease During Ramadan Fasting

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که میزان سروم کلسترول، تیروکسین و اسید اوره در خون به طرز قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد

Changes in certain blood constituents during Ramadan. - PubMed - NCBI

در نهایت روزه گرفتن یا نگرفتن یک تصمیم شخصی و بر اساس اعتقادات مذهبی است و اثر روزه بر بدن شما بستگی به رفتار تغذیه‌ای و شرایط جسمی شما دارد.

منبع:نقدى بر اسلام و قرآن