جبر یا اختیار؟

[Russell]

نخست اینکه، عدم قطعیت در فیزیک کوانتوم، به شدت جبرگرایی علمی را زیر سوال برده است.
دوم اینکه: بر اساس جمله ی بالا و آنچه در تعریف آزادی(اراده) در جبر بیان داشتم، قابل پیش بینی بودن یک تصمیم یا انتخاب، تضادی با آنچه «انتخاب گزینه‌ای از میان گزینه‌ها» خواندیم، ندارد.
برای مثال، ما ممکن است با شناخت دقیق تر فیزیولوژی مغز و اعصاب به همراه عوامل روان شناختی بتوانیم تا حدی با قطعیت پیش بینی کنیم که شخص x در شرایط y از میان گزینه های z1,z2,z3 همواره z3 را انتخاب خواهد کرد و این بیانگر همان جبر اساسی و کلی می باشد؛ اما اگر انتخاب شخص x از میان گزینه ها آگاهانه بوده باشد، همچنان او آزادانه ولی در محدوده جبر، انتخاب کرده است.

آری درست است، ولی ما داریم امکان وجود اختیار را در جهانی ساعتگونه بررسی می‌کنیم و درستی یا نادرستی آن مد نظر نیست. هرچند که وجود تصادف و عدم قطعیت هم تفاوت چندانی ایجاد نمی‌کند.
...
سخن من دقیقا همین است که z1 , z2 , zn ساخته و پرداخته‌یِ ذهن ماست. وقتی در حال سقوط آزاد هستیم گزینه‌ای جر رسیدن به زمین نداریم حالا سطح آگاهی ما هر اندازه که می‌خواهد باشد، Z تنها گزینه است. البته من خودم به این دیدگاه که بیان کردی بسیار علاقمند هستم ولی همانطور که گفتم نمی‌توانم دشواری‌هایِ آن را برای خودم حل کنم.