عرفان چیست؟

[Rationalist]

Spinoza's God

اگر من پرسش ها و یا نقد هایی نسبت به فلسفه اسپینوزا در ذهن داشته باشم؛ می توانم امیدوار باشم که شما پاسخ دهید؟!

اوه، اگر کسی را در اینجا میجوئید که عارف باشد، به گمانم راه را اشتباه آمده‌اید دوست من.

...
آه...حالا چه کنم که کسی در این انجمن عارف نیست؟! از دریای معرفت بی بهره می شوم؟!!!

...
اینم پیک شما:

[Dariush]

اگر من پرسش ها و یا نقد هایی نسبت به فلسفه اسپینوزا در ذهن داشته باشم؛ می توانم امیدوار باشم که شما پاسخ دهید؟!

اسپینوزا از نگاهِ من عارف‌ترین فیلسوف غربی‌ست و تمام تلاش‌اش برای بنیان کردن یک ماورا‌ءطبیعه چیزی نیست جز کوششی برای پی‌ریزی شناختی شهودی و درونی از خدایی که جوهر هستی‌ست و همه‌ی آنچه که او از تبیین‌ها و ‌تاویل‌های دکارتیِ برهانهای الهی ارائه می‌کند در واقع در حاشیه‌ی این محور قرار دارند. تاثیر و نفوذ اسپینوزا در عقل‌گرایی مدرن غرب، به زعم بسیاری، از کسانی چون دکارت نیز فزونی دارد؛ اگر از من بخواهید بپرسید، می‌گویم علت‌ش همانا تفسیرهای الحادی‌ای بود که از فلسفه‌ی او می‌شد. هگل در فلسفه‌ی تاریخ در مورد اسپینوزا اینگونه می‌گوید:

Thought must begin by placing itself at the standpoint of Spinozism; to be a follower of Spinoza is the essential commencement of all philosophy.

برای نقد فلسفه‌ی اسپینوزا باید با دقت بسیار اندیشید. او خود را متعهد به هیچ‌گونه ساده‌گویی نمی‌داند. هنوز در مورد فلسفه‌ی او جنگ و جدل زیاد است و خیلی از جاها هستند که هنوز کسی به اطمینان از آنها سردرنمی‌آورد.

من چندباری کتابِ اخلاق او را زیر و رو کرده‌ام و دو سه کتاب و مقاله هم در تفسیر فلسفه‌ی او خوانده‌ام و با اطمینان می‌گویم که خود را متخصص فلسفه‌ی اسپینوزا نمی‌دانم. با اینحال اگر در حالت روحی فعلی نبودم، گمان می‌کنم که می‌توانستم پرسشهای شما را در این مورد پاسخ دهم، اما از آنجا که بود و نبود من در اینجا تابع هیچ میزانی از قطعیت نیست، قول نمی‌دهم، ولی شما بپرسید اگر آمدم و توانستم پاسخ می‌گویم.

آه...حالا چه کنم که کسی در این انجمن عارف نیست؟! از دریای معرفت بی بهره می شوم؟!!!

عارف‌مسلکی در عصر ما آخرین نفس‌هایش را می‌کشد و در نهایت شما می‌توانید کالت‌های شبه عرفانی را ردگیری کنید.

[Rationalist]

اسپینوزا از نگاهِ من عارف‌ترین فیلسوف غربی‌ست و تمام تلاش‌اش برای بنیان کردن یک ماورا‌ءطبیعه چیزی نیست جز کوششی برای پی‌ریزی شناختی شهودی و درونی از خدایی که جوهر هستی‌ست و همه‌ی آنچه که او از تبیین‌ها و ‌تاویل‌های دکارتیِ برهانهای الهی ارائه می‌کند در واقع در حاشیه‌ی این محور قرار دارند. تاثیر و نفوذ اسپینوزا در عقل‌گرایی مدرن غرب، به زعم بسیاری، از کسانی چون دکارت نیز فزونی دارد؛ اگر از من بخواهید بپرسید، می‌گویم علت‌ش همانا تفسیرهای الحادی‌ای بود که از فلسفه‌ی او می‌شد. هگل در فلسفه‌ی تاریخ در مورد اسپینوزا اینگونه می‌گوید:

Thought must begin by placing itself at the standpoint of Spinozism; to be a follower of Spinoza is the essential commencement of all philosophy.


برای نقد فلسفه‌ی اسپینوزا باید با دقت بسیار اندیشید. او خود را متعهد به هیچ‌گونه ساده‌گویی نمی‌داند. هنوز در مورد فلسفه‌ی او جنگ و جدل زیاد است و خیلی از جاها هستند که هنوز کسی به اطمینان از آنها سردرنمی‌آورد.

من چندباری کتابِ اخلاق او را زیر و رو کرده‌ام و دو سه کتاب و مقاله هم در تفسیر فلسفه‌ی او خوانده‌ام و با اطمینان می‌گویم که خود را متخصص فلسفه‌ی اسپینوزا نمی‌دانم. با اینحال اگر در حالت روحی فعلی نبودم، گمان می‌کنم که می‌توانستم پرسشهای شما را در این مورد پاسخ دهم، اما از آنجا که بود و نبود من در اینجا تابع هیچ میزانی از قطعیت نیست، قول نمی‌دهم، ولی شما بپرسید اگر آمدم و توانستم پاسخ می‌گویم.

خوشحالم که در این انجمن، کسی هم یافت می شود آنطور که شایسته است، چنین ژرف و با دقت، به فلسفه ی اسپینوزا می پردازد.
من آنطور که شایسته ی این فیلسوف بزرگ می باشد، به ژرفای فلسفه ی او نپرداخته ام و پرسش هایم مقدمه ایست در رهگذر مقاله ها و مطالبی که از وی در برخی کتابها مطالعه نموده ام.
شما به جز "رساله اخلاق" چه اثر های دیگری را از او خوانده اید؟‌ و آیا وارد شدن عمیق به فلسفه ی اسپینوزا را بایسته می دانید؟


من برای گفتگوهای فلسفی، بیشترین جدیت، حساسیت و اهمییت را در نگر می گیرم. از این روقسمت قرمز رنگ پاسختان را ...!!! و نیکو تر می نماید نخست به پرسش هایی که بی پاسخ
گذاشته اید بپردازید تا در ادامه ببینم تاب گفتگوی فلسفی با مرا دارید یا خیر!

عارف‌مسلکی در عصر ما آخرین نفس‌هایش را می‌کشد و در نهایت شما می‌توانید کالت‌های شبه عرفانی را ردگیری کنید.

من مدت ها بود که قصد داشتم به "عرفان" بپردازم. ولی سختی های زندگی امانم نمی داد؛ اکنون اما که به اوج خردگرایی باز می گردم، با شور و صلابت به این موضوع نیز می پردازم.

[Dariush]

شما به جز "رساله اخلاق" چه اثر های دیگری را از او خوانده اید؟‌

مهمترین اثر اسپینوزا، همان اخلاق است. اما رساله‌ی سیاست و چند نوشته‌ی پراکنده نیز از او خوانده‌ام. از آنجا که در درک و فهم ِ اینها درماندم، از چند کتاب و مقاله برای تفسیر فلسفه‌ی او نیز بهره بردم. برای انتخاب کتابی در مورد فلسفه‌ی اسپینوزا باید دقت به خرج داد، چرا که بسیاری نظرات او نفهمیده یا اینکه با نوعی سو‌ءگیری دینی به سویش می‌روند. به ویژه اسپینوزا در ایران بسیار طرفدار دارد در میان مسلمانانِ شبه‌فیلسوفی چون حداد عادل(!).
در اینکه اسپینوزا به وجود خدایی باور داشت شکی نیست، اما در ماهیت این خدا مناقشه بسیار است. هر چه هست، با خدای دینی بسیار متفاوت است.

و آیا وارد شدن عمیق به فلسفه ی اسپینوزا را بایسته می دانید؟

راستش، نه! البته تا حدی بستگی دارد به اینکه از او چه می‌خواهید. اسپینوزا یک فیلسوف شاخص در تاریخ فلسفه است که مطالعه پیرامون او بر هر کسی که می‌خواهد در فلسفه حرفی برای گفتن داشته باشد، بایسته است. اما خواندنِ فلسفه‌ی اسپینوزا به طور جدی و ژرف را من در این زمان پیشنهاد نمی‌کنم. چنانکه مطالعه لایب‌نیتز یا پاسکال را به این شکل در این زمان پیشنهاد نمی‌کنم. اما خواندن در موردشان را، اکیدا پیشنهاد میکنم.

و نیکو تر می نماید نخست به پرسش هایی که بی پاسخ
گذاشته اید بپردازید تا در ادامه ببینم تاب گفتگوی فلسفی با مرا دارید یا خیر!

کدام پرسشهای بی‌پاسخ؟
خب پنج شش سالی از مطالعه من پیرامون اسپینوزا گذشته است.
پرسیدن بُوَد آسان، پاسخ دادن ...
اما شما بپرسید، من با همان شرایطی که گفتم اگر شد پاسخ می‌دهم.

[Rationalist]

راستش، نه! البته تا حدی بستگی دارد به اینکه از او چه می‌خواهید. اسپینوزا یک فیلسوف شاخص در تاریخ فلسفه است که مطالعه پیرامون او بر هر کسی که می‌خواهد در فلسفه حرفی برای گفتن داشته باشد، بایسته است. اما خواندنِ فلسفه‌ی اسپینوزا به طور جدی و ژرف را من در این زمان پیشنهاد نمی‌کنم. چنانکه مطالعه لایب‌نیتز یا پاسکال را به این شکل در این زمان پیشنهاد نمی‌کنم. اما خواندن در موردشان را، اکیدا پیشنهاد میکنم.

منظورتان از "در این زمان" دقیقا چیست؟

کدام پرسشهای بی‌پاسخ؟

پرسش های نقادانه ام در جستار "فلسفه چیست؟" .

[Dariush]

منظورتان از "در این زمان" دقیقا چیست؟

امروز، عصر حاضر، زمانی که در آن فلسفه در چرخه‌ی مابعدالطبیعه نبوده و از دگم‌های فلسفی سنتی خارج شده.

پرسش های نقادانه ام در جستار "فلسفه چیست؟" .

یعنی امکانِ گفتگوی من با شما در اینجا مشروط به کیفیتِ پاسخ‌های من در آن جستار است؟!
من پرسشهای شما را در آنجا ندیده‌ام، اکنون بدانها نگاهی خواهم کرد.

[Rationalist]

امروز، عصر حاضر، زمانی که در آن فلسفه در چرخه‌ی مابعدالطبیعه نبوده و از دگم‌های فلسفی سنتی خارج شده.

ولی تفاوت هایی است میان جزم اندیشی دینی و نوعی از جزم اندیشی که برای مثال یک فیلسوف خردگرا چون اسپینوزا، در فلسفه اش وجود دارد.
آیا شما باور دارید که جزم اندیشی در فلسفه اسپینوزا نیز، به طور تعصب آمیز، غیر منطقی و مردود وجود دارد؟