معمای شطرنج

[مزدك بامداد]

با تایید نظر شما، میدانستید این معمای مشهور را به فردوسی نسبت میدهند ؟

همچنان که فردوسی در شاهنامه گفته است، شترنگ بنیادین
( که در زمان او هم چنین بایستی بوده باشد) ، ده در ده خانه
داشته و سوار دیگری بنام شتر هم در آن بوده است که گویا
مانند پیل میرفته ولی مانند اسب میجهیده که دیرتر از بازی زدوده شد.


زمیدان چو برخاست آوازِ کوس
جهاندیدگان خواستند آبنوس
یکی تخت کردند ازو چارسوی
دو مردِ گرانمایه و نیک خوی
همانند آن کنده و رزم‌گاه
به روی اندرآورده رویِ سپاه
بر آن تخت صد خانه کرده نگار
خرامیدنِ لشکر و شهریار
پس آن‌گه دو لشکر زِ ساج و زِ عاج
دو شاه سرافراز با فرّ و تاج
پیاده پدید اندر او با سوار
صفت کرده آرایشِ کارزار
از اسپان و پیلان و دستورِ شاه
مبارز که اسپ افگند بر سپاه
همه کرده پیکر به‌آیینِ جنگ
یکی تیز و جنبان، یکی با درنگ
بیاراسته شاه قلبِ سپاه
زِ یك دست فرزانه نیك‌خواه
اَبَر دست شاه از دورویه دو پیل
زِ پیلان شده گَرد هم‌ رنگِ نیل
دو اشتر برِ پیل كرده به‌پای
نشانده بر ایشان دو پاكیزه‌رای
به زیر شتر در دو اسپ و دو مرد
كه پرخاش جویند روزِ نبرد
مبارز دو رخ بر دو روی دو صف
زِ خونِ ‌جگر بر لب آورده كف
پیاده برفتی زِپیش و زِپس
كجا بود در جنگ فریادرس
چو بگذاشتی تا سر آوردگاه
نشستی چو فرزانه بر دستِ شاه
همان نیز فرزانه یک خانه بیش
نرفتی، نبودی ازین شاه پیش
سه خانه برفتی سرافراز پیل
بدیدی همه رزم‌گه از دو میل
سه خانه برفتی شتر همچنان
بر آوردگاه بر دمان و دنان
همان رفتن اسپ سه خانه بود
به رفتن یكی خانه بیگانه بود
نرفتی كسی پیشِ رخ كینه‌خواه
همی‌تاختی او همه رزم‌گاه
همی‌راند هریك به میدانِ خویش
به رفتن نكردی كسی كم‌ّوبیش