پیشگیری از خستگی

[Rationalist]

ضمیر ناخودآگاهِ آدمی بسیار حساس تر و مستعد تر از آنی است که ما تا به حال به آن توجه داشته ایم. و این اثر پذیری هنگامی خود را نشان می دهد که که به طورِ ناگهانی برخی خاطرات و احساساتی فراموش شده و عجیب را در خودآگاهیمان ادراک می کنیم؛ یا در هنگامِ مواجهه با شرایطی مشابه به تجربیاتِ گذشته که بر ناخودآگاه اثر گذر بوده اند، دوباره آن خاطرات و احساسات برایمان زنده می شوند!
حال بر اساسِ این ویژگی ناخودآگاه، ما می توانیم در کاهش و چه بسا جلوگیری از خستگی به راهکارهایی دست یابیم.
با درنظر گرفتن یک محیطِ مناسب و برانگیزنده برای ناخودآگاه که به طور اختصاصی در آنجا به کار و پویایی مشغول باشیم، خود موجب این گشته تا ضمیرناخودآگاه هم ما را در پویاییمان همراهی کند و به موجب آن فرایند خستگی بسیار کمتر ایجاد می گردد. برای نمونه اگر شما جهت کار و پویایی اتاقی ویژه اختصاص دهید و همچنین برای خواب، تلویزیون و... هم اتاق هایی دیگر، به راستی پس از مدتی پی به سودمندی این راهکار در همراهی ناخودآگاه برای آنچه می خواستید و همچنین سودمندی آن در کاهشِ خستگی می برید.
شاید بتوان این ویژگی ناخودآگاه را در ''شرطی بودن'' آن هم تبیین نمود، ولی به باور من در مورد جستارِ شرطی بودن ناخودآگاه بحثِ فراوان تر و مهم تری لازم است و باید از آن به طور گسترده تری سود ببریم!

[Mehrbod]

ضمیر ناخودآگاهِ آدمی بسیار حساس تر و مستعد تر از آنی است که ما تا به حال به آن توجه داشته ایم. و این اثر پذیری هنگامی خود را نشان می دهد که که به طورِ ناگهانی برخی خاطرات و احساساتی فراموش شده و عجیب را در خودآگاهیمان ادراک می کنیم؛

این به یاد آوردن ناگهانی خاطره و احساس‌های فراموشیده ببایست پیوندی به کارکرد ناخودآگاه ندارد خردگرا جان.
ما نباید فاکتورهای بسیار مهندتر (مهم) مانند رندم بودن یا نزدیکی میان چیزها را بفراموشیم.

درباره اینکه چگونه ویر (memory) آدمی کار میکند، مغز ما از همه سُهشگرهای (sensors) بیرونی مانند سهش‌های شنیداری، بویایی و دیداری
در هر دمک که میگذرد یک فرامده (derivative) میگیرد که با آن ویر‌های هم‌پیوند (associated) را بازیابی میکند.

این فرایند بخودی خود فرزام (perfect) نیست و برای همین بسیاری زمانها ویرهایی به
یاد میایند و میروند که براستی هم‌پیوندگی با هم ندارند و تنها از کارکرد ایرنگ‌پذیر (error-prone) مغز سرچشمه میگیرد.

نمونه بهتر آن، ما میتوانیم هر دم خودآگاهانه به نگاره‌هایی (تصاویر) که از ذهنمان رد میشود بنگریم و خواهیم دید که نگاره‌های بسیار گوناگون
و ناهم‌پیوندی در هر دم از این گذرگاه خودآگاهی رد میشوند و گاه نیز، از روی یک ایرنگ‌ برخی از آنها راه خودشان را به خودآگاه روزانه ما باز میکنند.

روی هم رفته نباید چون چیزی به یاد آدم میاید آن را وابسته دید، که بیشتر زمانها میتواند برامده از ایرنگ سیستم باشد.

یا در هنگامِ مواجهه با شرایطی مشابه به تجربیاتِ گذشته که بر ناخودآگاه اثر گذر بوده اند، دوباره آن خاطرات و احساسات برایمان زنده می شوند!
حال بر اساسِ این ویژگی ناخودآگاه، ما می توانیم در کاهش و چه بسا جلوگیری از خستگی به راهکارهایی دست یابیم.
با درنظر گرفتن یک محیطِ مناسب و برانگیزنده برای ناخودآگاه که به طور اختصاصی در آنجا به کار و پویایی مشغول باشیم، خود موجب این گشته تا ضمیرناخودآگاه هم ما را در پویاییمان همراهی کند و به موجب آن فرایند خستگی بسیار کمتر ایجاد می گردد. برای نمونه اگر شما جهت کار و پویایی اتاقی ویژه اختصاص دهید و همچنین برای خواب، تلویزیون و... هم اتاق هایی دیگر، به راستی پس از مدتی پی به سودمندی این راهکار در همراهی ناخودآگاه برای آنچه می خواستید و همچنین سودمندی آن در کاهشِ خستگی می برید.
شاید بتوان این ویژگی ناخودآگاه را در ''شرطی بودن'' آن هم تبیین نمود، ولی به باور من در مورد جستارِ شرطی بودن ناخودآگاه بحثِ فراوان تر و مهم تری لازم است و باید از آن به طور گسترده تری سود ببریم!

شرطی کردن راهکار خوبی است، بدید من میشود در دنباله همان Rituals یا آیین‌ها که در بالا آمد آنرا باز کنیم.

[Rationalist]

این به یاد آوردن ناگهانی خاطره و احساس‌های فراموشیده ببایست پیوندی به کارکرد ناخودآگاه ندارد خردگرا جان.

اگر بر اساس تعریفی که من در این جستار از ''ضمیرناخودآگاه'' بیان داشتم و از آن در جستار ''روانکاوی'' هم سود بردم به پیکِ آخر بنگرید، ناخودآگاه بودن این فرایند هم برایتان روشن می گردد.

روی هم رفته نباید چون چیزی به یاد آدم میاید آن را وابسته دید، که بیشتر زمانها میتواند برامده از ایرنگ سیستم باشد.

مقصودتان را به درستی درنیافتم! آیا شما این روش را برای کاهش خستگی مردود می دانید؟ یا در وابسته بودن تجلی خاطرات در خودآگاهی، به خاطر تجربه شرایطِ مشابه گذشته مخالف هستید؟
هر آنچه کارکرد اینرگ پذیر مغز خواندید، در بررسی و تحلیل رفتارهای ضمیرناخودآگاه آدمی، قابل توجیه و تبیین می باشد.

[Mehrbod]

اگر بر اساس تعریفی که من در این جستار از ''ضمیرناخودآگاه'' بیان داشتم و از آن در جستار ''روانکاوی'' هم سود بردم به پیکِ آخر بنگرید، ناخودآگاه بودن این فرایند هم برایتان روشن می گردد.

آری، خوب شاید باید یک واژه بهتر بگزینیم، مانند نیمه‌/زیرخودآگاه (sub-conscious) یا بخشی که میتواند چیزهای وابسته را به خودآگاهی بدهد؟

خودآگاه = conscious
زیر-خودآگاه / نیمه‌خودآگاه = sub-conscious
ناخودآگاه = unconscious

برای نمونه هنگام پیاده‌روی میبینیم که گاه خودآگاهی ما بسوی پیش رویمان کشیده میشود یا چیزی نگرشمان را میگیرد (توجهمان را جلب میکند)،
چنین فرایندی را نمیتوانیم با آگاهی وابسته به تپش قلب یکسان بیانگاریم، فرایندی پیشرفته‌تر اینجا کار میکند که شاید همان زیرخودآگاه باشد.

مقصودتان را به درستی درنیافتم! آیا شما این روش را برای کاهش خستگی مردود می دانید؟ یا در وابسته بودن تجلی خاطرات در خودآگاهی، به خاطر تجربه شرایطِ مشابه گذشته مخالف هستید؟
هر آنچه کارکرد اینرگ پذیر مغز خواندید، در بررسی و تحلیل رفتارهای ضمیرناخودآگاه آدمی، قابل توجیه و تبیین می باشد.

فردید من این بود که بیشتر چیزهایی که به یاد میایند میتوانند بتنهایی از روی ایرنگ (irang=error) پردازه‌های مغزی باشند و نه چیز دیگری گرامی.

[Rationalist]

خوب شاید باید یک واژه بهتر بگزینیم، مانند نیمه‌/زیرخودآگاه (sub-conscious) یا بخشی که میتواند چیزهای وابسته را به خودآگاهی بدهد؟


خودآگاه = conscious
زیر-خودآگاه / نیمه‌خودآگاه = sub-conscious
ناخودآگاه = unconscious

برای نمونه هنگام پیاده‌روی میبینیم که گاه خودآگاهی ما بسوی پیش رویمان کشیده میشود یا چیزی نگرشمان را میگیرد (توجهمان را جلب میکند)،
چنین فرایندی را نمیتوانیم با آگاهی وابسته به تپش قلب یکسان بیانگاریم، فرایندی پیشرفته‌تر اینجا کار میکند که شاید همان زیرخودآگاه باشد.

بسیاری از روان شناسان نیز، به این واژه با مفاهیمی کمابیش نزدیک به هم اشاره داشته اند؛ ولی من همان تعریفی که بیان داشتم را کامل و شامل می دانم و درنظر گرفتن واژه ای
همچون ''نیمه خودآگاه'' را بیهوده می پندارم.
زیرا در وجود آدمی بیشینه ویژگی ها و رفتارها در پیوندی بسیار قوی میان ضمیرخودآگاه و ناخودآگاه می باشد که این پیوند موجوب گردیده که این دو در یکدیگر دارای اثرش بسیار قوی
در کنش ها و واکنش های روانی/فیزیولوژیکی باشند.
برای نمونه در همان پیاده روی که مطرح نمودید، وقتی حسی در خودآگاهیمان ادراک می شود(توجهمان به چیزی جلب می گردد) در تحلیل آن بسیاری از فرایندهای ناخودآگاه، و گاه خودآگاهانه وجود دارند که موجب چنین ادراکی در خودآگاهی می شوند.
اگر هم در برخی فرایندها همانند ''تپش قلب'' ما آگاهی و اراده کم تری بر آنها داریم؛ به خاطر ساختار روان آدمی و دربرگیری بیشینه حساس وجود ما (خصوصا اندام های زیستی) به قلمرو ناخودآگاه می باشند؛ که با فرگشت قابل تبیین است. چه بسا بتوان در آینده با آگاهی یافتن از فرایند تپش قلب و دگرگونی در وجود آدمی، چنین فرایندی را هم کاملا آگاهانه انجام داد!

فردید من این بود که بیشتر چیزهایی که به یاد میایند میتوانند بتنهایی از روی ایرنگ (irang=error) پردازه‌های مغزی باشند و نه چیز دیگری گرامی.

از چه جنبه ای این فرایندها را اینرگ، در پردازه های مغزی می دانید؟
برای نمونه از جنبه پزشکی، چنین فرایندهایی اگر در جهت کارکرد درست یاخته های مغزی(نرون ها) باشند و شبکه عصبی به حالت طبیعی کار کند آن را ایرنگ نمی دانند ولی
از جنبه روانشناختی چنین چیزی رفتارهای طبیعی ناخودآگاه به حساب می آید که قابل تحلیل می باشد. اما اگر این فرایندها موجب به یاد آوردن خاطراتی رنج آور و یا عدم تمرکز باشند؛ اینرگ محسوب می شوند، در حالیکه ما می توانیم از چنین فرایندهایی در جهت خردگرایی هم سود ببریم، که نمونه اش را هم در این جستار برای مقابله با خستگی بیان کردم.
از این رو، این فرایند ها همیشه ایرنگ نیستند!

[Mehrbod]

بسیاری از روان شناسان نیز، به این واژه با مفاهیمی کمابیش نزدیک به هم اشاره داشته اند؛ ولی من همان تعریفی که بیان داشتم را کامل و شامل می دانم و درنظر گرفتن واژه ای
همچون ''نیمه خودآگاه'' را بیهوده می پندارم.

خوب کامل بودن آن بود سود چندانی به ما نمیرساند، مانند این میماند که بجای بخشش شباروز به بامداد، میانروز، نیمه‌شب و .. بگوییم روز و شب داریم و بس!

تعریف ما در این ریخت بخوبی رساست، ولی نمیتوانیم کار زیادی با آن انجام دهیم.

زیرا در وجود آدمی بیشینه ویژگی ها و رفتارها در پیوندی بسیار قوی میان ضمیرخودآگاه و ناخودآگاه می باشد که این پیوند موجوب گردیده که این دو در یکدیگر دارای اثرش بسیار قوی
در کنش ها و واکنش های روانی/فیزیولوژیکی باشند.
برای نمونه در همان پیاده روی که مطرح نمودید، وقتی حسی در خودآگاهیمان ادراک می شود(توجهمان به چیزی جلب می گردد) در تحلیل آن بسیاری از فرایندهای ناخودآگاه، و گاه خودآگاهانه وجود دارند که موجب چنین ادراکی در خودآگاهی می شوند.

شمار فرایندهایی که در «گرفتن نگرش ما به یک چیز» هنگام پیاده‌روی هستند، هر شماری که باشند بیگمان "خودآگاه" نیستند.
ولی در ترازی از ناخودآگاهی که در راستای تپاندن دل باشد هم نیستند، فرایند‌های پیشرفته‌تری هستند و باید به شیوه دیگری با آنها رویارو شد تا زمانیکه برای تپش قلب راهکار میدهیم!

اگر هم در برخی فرایندها همانند ''تپش قلب'' ما آگاهی و اراده کم تری بر آنها داریم؛ به خاطر ساختار روان آدمی و دربرگیری بیشینه حساس وجود ما (خصوصا اندام های زیستی) به قلمرو ناخودآگاه می باشند؛ که با فرگشت قابل تبیین است. چه بسا بتوان در آینده با آگاهی یافتن از فرایند تپش قلب و دگرگونی در وجود آدمی، چنین فرایندی را هم کاملا آگاهانه انجام داد!

جدا از سخنان دیگر، به گمانم هماکنون هم میشود تپش دل را بدلخواه کم و زیاد کرد. بسنده میکند به یک چیز شورانگیز (هیجان‌آور) یا اروتیک اندیشید، تپش دل خود به خود بالا میرود.

یک نکته‌ای که در پیک پیشین من میخواستم بنِمارم (اشاره کنم) همین بود، که برخی فرایندها را نمیتوان مانند تکاندن دست خود با
خواست سرراست (اراده مستقیم) انجامید، ولی میتوان با ترفندهای ناسرراست مانند همین اندیشیدن به یک چیز اروتیک آنها را کنترل کرد.

در کنار تپش دل هنوز ما برای نمونه شمار یاخته‌های خوراک‌رسان به مغز را نمیتوانیم آگاهانه کنترل کنیم، نمیتوانیم
ناخودآگاه هم با اندیشه کنترل کنیم یا ترفند بزنیم، ولی شاید بتوانیم با گذاشتن پایمان روی میز شمارشان را زیاد کنیم؟

از چه جنبه ای این فرایندها را اینرگ، در پردازه های مغزی می دانید؟
برای نمونه از جنبه پزشکی، چنین فرایندهایی اگر در جهت کارکرد درست یاخته های مغزی(نرون ها) باشند و شبکه عصبی به حالت طبیعی کار کند آن را ایرنگ نمی دانند ولی
از جنبه روانشناختی چنین چیزی رفتارهای طبیعی ناخودآگاه به حساب می آید که قابل تحلیل می باشد. اما اگر این فرایندها موجب به یاد آوردن خاطراتی رنج آور و یا عدم تمرکز باشند؛ اینرگ محسوب می شوند، در حالیکه ما می توانیم از چنین فرایندهایی در جهت خردگرایی هم سود ببریم، که نمونه اش را هم در این جستار برای مقابله با خستگی بیان کردم.
از این رو، این فرایند ها همیشه ایرنگ نیستند!

از این دیدگاه که هنگام پردازش بیشمار چیز میتوانند به ایرنگ روند، ولی تنها چند چیز/راه میتوانند به کار آیند (از دیدگاه گرایندیک - probabilistic).
به سخن دیگر، دگرسانی ژرفی میان noise و signal میباشد و بیشتر چیزهایی که به اندیشه میایند به گِرایند بالا noise هستند تا signal.

[Rationalist]

خوب کامل بودن آن بود سود چندانی به ما نمیرساند، مانند این میماند که بجای بخشش شباروز به بامداد، میانروز، نیمه‌شب و .. بگوییم روز و شب داریم و بس!

تعریف ما در این ریخت بخوبی رساست، ولی نمیتوانیم کار زیادی با آن انجام دهیم.

آری تنها با تعریف نمی توانیم کاری از پیش ببریم، ولی در ابتدا لازم می نماید که تعریفی شامل و دقیق داشته باشیم.

شمار فرایندهایی که در «گرفتن نگرش ما به یک چیز» هنگام پیاده‌روی هستند، هر شماری که باشند بیگمان "خودآگاه" نیستند.
ولی در ترازی از ناخودآگاهی که در راستای تپاندن دل باشد هم نیستند،

درست است؛ مقصود من این بود که در این میانه، بیهوده بودنِ واژه ای همچون ''نیمه خودآگاه '' را نشان دهم.

فرایند‌های پیشرفته‌تری هستند و باید به شیوه دیگری با آنها رویارو شد تا زمانیکه برای تپش قلب راهکار میدهیم!

در پیک پیشین در این مورد نگاشتم؛ برای پرداختن به ناخودآگاه ما باید دیدگاهمان چنین باشد که با یک جنبه از شخصیت آدمی رو به رو هستیم و اگر در برخی از فرایندها همچون ''تپش قلب'' و ''عدم تمرکز''، دگرسانی هایی درک می کنیم، به خاطر پیچیدگی ها و درهم تنیدگی های جنبه های روانی ما می باشد.

جدا از سخنان دیگر، به گمانم هماکنون هم میشود تپش دل را بدلخواه کم و زیاد کرد. بسنده میکند به یک چیز شورانگیز (هیجان‌آور) یا اروتیک اندیشید، تپش دل خود به خود بالا میرود.

یک نکته‌ای که در پیک پیشین من میخواستم بنِمارم (اشاره کنم) همین بود، که برخی فرایندها را نمیتوان مانند تکاندن دست خود با
خواست سرراست (اراده مستقیم) انجامید، ولی میتوان با ترفندهای ناسرراست مانند همین اندیشیدن به یک چیز اروتیک آنها را کنترل کرد.

در کنار تپش دل هنوز ما برای نمونه شمار یاخته‌های خوراک‌رسان به مغز را نمیتوانیم آگاهانه کنترل کنیم، نمیتوانیم
ناخودآگاه هم با اندیشه کنترل کنیم یا ترفند بزنیم، ولی شاید بتوانیم با گذاشتن پایمان روی میز شمارشان را زیاد کنیم؟

از این دیدگاه که هنگام پردازش بیشمار چیز میتوانند به ایرنگ روند، ولی تنها چند چیز/راه میتوانند به کار آیند (از دیدگاه گرایندیک - probabilistic).
به سخن دیگر، دگرسانی ژرفی میان noise و signal میباشد و بیشتر چیزهایی که به اندیشه میایند به گِرایند بالا noise هستند تا
signal

دریافتم مقصودتان چیست! ولی از این جنبه به جستار نگریستن چندان معنایی ندارد و پیوندی هم با آنچه بیان کردم ندارد. پرداختن به جستار از جنبه روان شناختی و فیزیولوژیکی بیشتر مورد نگر است؛ زیرا بسی سودمند تر است.
ضمن اینکه در همان پیک پیشین خود، چنین دیدگاهی(گرایند ایرنگ) را هم، در دیدگاه روانشناختی تبیین نمودم.

من این تَرزال (مدل) ساده را برای دسته‌بندی رفتارها پیشنهاد میکنم:

این مدل اگر بر مبنای این و این مفاهیم بیان شده، بیشتر دیدگاهی فیزیولوژیک می باشد و به نگرم در این دیدگاه ما باید به طورِ دقیق به بررسی سیستم عصبی و یاخته های مغزی در فرایند های گوناگون همچون تپش قلب بپردازیم؛ که خود جستاری گسترده و بسی جذاب است. اما اگر دیدگاهمان روانشناختی باشد، من همان دسته بندی را که بیان داشتم مناسب تر می دانم.

[Mehrbod]

بسیاری از روان شناسان نیز، به این واژه با مفاهیمی کمابیش نزدیک به هم اشاره داشته اند؛ ولی من همان تعریفی که بیان داشتم را کامل و شامل می دانم و درنظر گرفتن واژه ای
همچون ''نیمه خودآگاه'' را بیهوده می پندارم.

من این تَرزال (مدل) ساده را برای دسته‌بندی رفتارها پیشنهاد میکنم:

نوپوسته (neocortex): بخشی که واپسین فرگشت را داشته، بخش prefrontal-cortex که بیشترین هنود در خودآگاهی و شاهراه فرگزینی (تصمیم گیری) دارد نیز اینجاست.
لیمبیک سیستم: کارکردهای گوناگون در احساس، انگیزش، ویرش و ...
مغز خزنده (بادامه مغز): بخش زیرین مغز که کنش‌های بسیار پایه‌ای مانند تپش قلب را می‌انجامد و همچنین کارکرد نزدیکی در احساس و ویریدن (حفظ کردن)، به ویژه در ساخت ویر‌های دیرپاینده.

میدانیم که کمابیش همه‌ کارکردهای مغز پرسون‌وار (دقیقا) یکجا نبوده و در مغز گستریده‌‌اند، با این همه میتوان در نگاه هماگ (کلی) آنها را به این سه دسته که در روند فرگشت روی هم سوار شده‌اند بخشید.