آغازگر جُستار
سوم میپردازد.مورگان هریک از ایندورهها را برحسب پیشرفتی که در تولید ابزار معاش حاصل میشود،به مرحله‌های پایینی،میانی و بالایی نیز طبقهبندی میکند.او مینویسد:
«تفوق بشر بر زمین به مهارت او در تولید ابزار معاش وابسته بود.انسان تنها موجودی است که گفته میشود کنترل کاملی بر تولید خوراک به دست آورده است...دورههای پیشرفت بشر،کم و بیش بهطور مستقیم با توسعهی منابع معاش تشخیص داده میشوند.»1
تحول خانواده نیز همزمان با توسعهی منابع معاش صورت میپذیرد؛اما در اینباره،معیار قاطعی برای تعیین این دورهها ارایه نمیشود.
1-توحش
الف:مرحلهی پایینی:نوزادینژاد بشری.انسان که دست کم بخشی از آن روی درختان سکونت داشت،هنوز در زیست محیط اولیهاش یعنی جنگلهای منطقههای استوایی و معتدل میزیست.خود این شرایط زندگی،به تنهایی،تداوم حیات انسان را،باوجود حیوانات درندهی بزرگ توجیه میکند.میوهها،هستهها(گ دو،باام و...)و ریشههای خوراکی گیاهان،غذای او را تامین میکردند.شکلگیری قدرت بیان اصلیترین دستاورد انسان در این دوره است.هیچیک از گروههای انسانی که در این مرحلهی تاریخی شناخته شدهاند،در دورههای بدوی دیگر تاریخ تداوم نمییابند.گرچه این دوره ممکن است هزاران سال طول کشیده باشد؛اما ما گواه مستقیمی دال بر وجود آن،در دست نداریم.ولی هنگامی که اصل و نسب انسان از قلمرو حیوانی را میپذیریم،پذیرش این مرحله گذار اجتنابناپذیر میشود.
ب:محلهی میانی:این مرحله با استفاده از ماهی،خرچنگ،صدف و دیگر آبزیان بهعنوان خوراک و نیز بهرهگیری از آتش آغاز میشود.این دو مکمل یکدیگرند،زیرا خوراک ماهی،تنها با استفاده از آتش به راستی آمادهی مصرف میشود.به هرحال،این خوراک جدید،انسان را از بند شرایط اقلیمی و بودگاهی2آزاد کرد.با دنبال کردن رودها و سواحل،انسان توانست حتا در دورهی توحش خود،بر بخشهای وسیعی از سطح کرهی زمین پراکنده شود.ابزارهای سنگی نتراشیده و صیقل نیافتهی اوایل عصر سنگی،به اصطلاح دیرینه سنگی3که بهطور کلی و عمده به این مرحله تعلق دارند و در سراسر قارهها پراکندهاند،گواهی بر این مهاجرتها هستند.
(1). morgan,ancient society,1877,repreint,chicago;charles,h,kerr,n,d.) ,p.19
(2). locolity
(3). paleolithee
پاسخ با گفت‌آورد