پادشکنندگی - Antifragility

[Mehrbod]

معادله زیان و سود اینقدرا هم ساده نیست قبل از اینکه بخشی از زیان یا سود یک چیز مشخص بشه ما در وصعیت نادانی به سر میبریم،در این وضعیت ما نه آگاهی به سود داریم و نه آگاهی به زیان.اگر ما به خاطر این نادانی پیش فرض رو زیان بار بودن یک چیز در نظر بگیریم ممکنه سود احتمالیش رو از دست بدیم و اگر از اون چیز استفاده کنیم زیان احتمالیش رو به جون خریدیم.مسئله اینه که در حالت نادانی برابری سود و زیان 50-50 هست نه کمتر و نه بیشتر.حالا زمانی هم هست که سود یک چیز مشخصه ولی زیان احتمالیش مشخص نیست(لذت بخش هست، راحتی میاره و...)در این وضعیت استفاده نکردن از اون چیز یک سود حتمی رو از ما میگیره در مقابل رفع یک زیان احتمالی و در مقابل استفاده کردن ازش سود حتمی داره ولی زیان بار هم ممکنه باشه.
خب در حالت نادانی مطلق ریسک پذیر بودن و نبودن ارزش یکسانی دارند ولی در حالت دوم صددرصد ریسک پذیری با ازرش تره چون یک چیز اثبات شده یا مشخص رو به یک چیز احتمالی ترجیح میده.

هیچ تضمینی نیست که دانش چه زمانی سود و زیان یک چیز رو پیدا میکنه:)ممکنه 1 سال بشه ممکنه هزار سال:)

نمونه های نقض:
دین(چند هزار ساله)
کشاورزی(چند هزار ساله)
استفاده از اکسیژن(از زمان نیاکان تک سلولی ما!)

آفرین، نکته از دست رفته همینه، شما داری ورتنده (variable) را که X باشد پیشبینی میکنی، ما داریم پرداخت (payoff) ورتنده که پردازه‌ی آن یا f(x) باشد را می‌بررسیم.

برای آنکه دگرسانی ژرف میان ایندو را - که شوربختانه کمتر میدانند را - بگیرید، ورتند‌ه‌ی ما میتواند هر چیزی باشد
بگوییم X شدت ریشتریِ زمین‌لرزه‌ای که در تهران تا 30 سال آینده رخ میدهد، f(x) ولی شمار کسانی است که از آن خواهند مرد.

برای ما درآوردن اینکه X چه ریشتری خواهد داشت سخت تا ناشدنی است، ولی رایانش برآیند یا پرداخت آن
بسیار آسان، ما میتوانیم با گرایند بسیار خوبی بگوییم که اگر 7 ریشتر بود چند آدم در زمین لرزه کشته میشوند —> f(x)

کار شما در بررسی سود و زیان آنجور که در بالا آمد مانند این میماند که بنشینیم با ابزارهای نپاهشیک و رایانشیک
در بیاوریم که زمین لرزه‌ی نامبرده اگر آمد گِرایند چند ریشتر بودن را داراست، سپس خودمان را برای آن ریشتر آماده کنیم.

رویکرد ما میگوید نیازی نیست از آغاز شما چیزی را پیشبینی یا بررسی کنید، تنها f(x) را بنگرید و خودتان را در جایگاهی ببرید که از شکنندگی دور باشد.
پس به سخن دیگر، نیازی نیست زمین لرزه را با این رویکرد از آغاز پیشبینی کنیم! بجایش انرژی‌امان را روی ساخت زیرساختارهای پادلرزه میبریم.

یا نمونه شخصی‌تر، نیازی نیست سودرسانی یا زیانمندی یک دارو [ی سرماخوردگی] را پیشبینی کنیم، زمانیکه میتوانیم بسادگی آنرا نگُـساریم:

چرا نیازی نیست؟ چون برآیه‌های (outcome) ما یکی از این دو بیشتر نیستند:

1. داروی سرماخوردگی سودمند و کم زیان است و ما زودتر از سرماخوردگی رها میشویم: آنچه داروسازها میخواهند بباوریم.

2. داروی سرماخوردگی زیانمند و کم سود است و ما گرچه سرما نمیخوریم، ولی دچار هنودهای کناری (side-effects) میشویم: آنچه در واقعیت هست.

اکنون شما میخواهید اینجا برایانید که سود و زیان چیستند و دارو را بخوریم یا نه، ولی نیازی به رایانش آن نیست، زمانیکه
سود در بهترین ریخت خود ناچیز است (یک سرماخوردگی کمتر) و زیان در بدترین ریخت اش مرگ‌آور: هنودهای
کناری (side-effects) میتوانند شما را امروز بکشند، میتوانند مایه‌ی کشتن شما تا 20 سال آینده باشند، راهی برای دانستنش نیست.

به سخن دیگر، تن ما در برابر دارو شکننده است و سود آن همیشه دستِ‌پایین را دارد، پس تا زمانیکه نیازی نیست سراغ آن نمیرویم.


این را بگسترانیم به microwave: بیشترین سودی که شما از پختن در microwave در برابر یک گاز امروزین بدست میاورید چیست؟ چند
دقیقه زمان کمتری میگذرانید، بیشترین زیانی که شما از پختن در microwave میتوانید برتابید چیست؟ دچار چَنگار (سرطان) و مرگ زودهنگام میشوید.

چه زمانی میتوانیم از microwave با دل‌استواری بیشتری بهره ببریم؟ گاهی که به آن زمان بسنده برای نشان دادن پیامدهای پنهان و آشکار
خود داده باشیم؛ به سخن بهتر، بزرگترین آشکارنده همان "زمان" است. به یک فند (technology) زمان بسنده بدهید، دیر یا زود همه هنودهای-کناری خود را می‌نمایاند.

در جایی مانند پریدن با ریسمان و آزمودن واپسین داروی پزشکی و ... ما دو راه داریم:

1- به پژوهشگران زمان بدهیم تا آسیب‌های ناشناخته را پژوهیده و درآورند.

2- بگذاریم دیگران بجای ما آزموده و پیشگام (+ پیشمرگ) شوند.

از همینرو نیز چیزهای کهن (آتش) کمابیش همیشه بهتر از نوی خود هستند، زیرا این بازه‌ی زمانی را گذرانده و از آزمون سربلند بیرون
آمده‌اند و هتا اگر خوب هم نباشند، ما میدانیم کجا خوب نیستند، ولی چیزهای نو (microwave) هنوز تنشان به «زمان» نخورده و ناشناخته‌اند.

همه اینها هم زیان بار هستند بعضی مثل اکسیژن فعلا چاره ای براش نداریم و بعضی مثل کشاورزی باید کنترل شده بشند و بعضی مثل دین هم واقعا کارکردی ندارند.

زیانمندی اینها در برابر سودمندی‌اشان ناچیزه: گذر زمان این را نشان داده.

پس نیازی نیست از اینها فرار کنیم، برای نمونه در دستیابی به همان امُردادگی (جاودانگی (گفتگوی دانشیک)) ما نیازی نداریم اکسیژن را با یک چیز دیگر جایگزینیم، تنها میبسنند که آسیب‌هایی که به تن ما میزند را هر چند دهه یکبار بِـبازسازیم.

آیا اتکا به فرگشت یا کهن بودن دلیلی برای زیان بار نبودن اینهاست؟:)

نه، چون کسی سخن از زیانآور نبودن اینها نزد!

بنابراین چه چیزی کهن باشه و چه چیزی کهن نباشه تا زمانی که دانشی در موردش نیست،ما بهش نادانیم و اگر دانشی بهش داریم یا زیان احتمالی پر رنگ تره یا سود احتمالی.

باز هم نه:

سود کم + زیان فراوان ≠ زیان کم + سود فراوان

داروی سرماخوردگی یکمی است، اکسیژن دومی.

sure?!

سوال دقیقا همین است که نکته چیست؟

نکته در شناخت «شکنندگی» سیستم است، بجای رایانش سود و زیان (تاثیرات دارو در تن یا X)
ما دورنمای زیانمندی یا سودمندی را در نگر میگیریم: سرما خوردن/نخوردن