نمایش نسخه قابل چاپ
چرا در پارسی بین گفتار و نوشتارمان تا به این حد تفاوت است؟
آیا اگر من در نوشتارم از شیوه ی گفتارم استفاده کنم به زبان لطمه وارد شده؟
_____
چرا تو پارسی بین گفتار و نوشتار انقد تفاوت هست؟
اگه من تو نوشتارم از شیوه ی گفتارم استفاده کنم به زبان طمه وارد میشه؟
آری پرسش بسیار خوبی است, این دوگانگی و دگرسانی ژرف میان نوشتار و گفتار کمی شگفت‌‌انگیز است, ولی من نمونه‌وار میبینم که در دیگر زبانها نیز تا اندازه‌ای این دوگانگی را داریم.
برای نمونه در آلمانی هم رسما یک زبان گفتاریک و یک زبان نوشتاریک دارند, که دومی بسیار کوتاه‌تر و کمی پیچیده‌تر است.
دوگانگی در نوشتار و گفتار به خودی خود هیچ دشواری‌ای ندارد, ولی اگر بجای نگارش درست نوشتاریک از گفتاریک بهره بگیریم, چندین آسیب به زبان امان رسانیده ام:
١.
باری به دوش مغزمان افزوده‌ایم: بایستی اکنون شیوه‌هایِ بسیار بسیار بیشتری که از آمایش این نگارش‌هایِ گوناگون پدید میایند را پشتیبانی کند.
٢.
راه جستجو و استاندارد کردن را بسته‌ایم, در اینباره اینجا نوشته بودم.
***
شیوه ی نوشتار در تالارهای گفتمان
برای نمونه بگوییم در اینترنت دنبال گزاره‌یِ «اینها به نظرت خیلی در یافتن مطالب جدی تاثیر گذار است» هستیم, اکنون باید چه جستجو کنیم؟
اینها به نظر ات خیلی در یافتن مطالب جدی تاثیر گذار است
اینها به نظرت خیلی در یافتن مطالب جدی تاثیر گذار است.
اینا به نظرت خیلی در یافتن مطالب جدی تاثیر گذار است.
اینا به نظرت خیلی در یافتن مطالب جدی تاثیر گذاره.
اینا بنظرت خیلی در یافتن مطالب جدی تاثیر گذاره.
اینا بنظرت خیلی تو یافتن مطالب جدی تاثیر گذاره.
زمانیکه شیوه‌یِ استانداردی برای نگارش در کار نباشد, همه‌یِ اینها درست هستند و پس در فرهود, هیچکدام درست نیستند!
در زبان پارسی چند قانون کوتاه‌سازی داریم که میتوانیم در نوشتار هم از آنها بهره بگیریم, برای نمونه:
این کوتاه است -> این کوتاهه = درست
گزاره‌ها بسیار هستند -> گزاره‌ها بسیار اند(درست) -> گزاره‌ها بسیارند (نادرست، ولی پذیرفتنی)
اینها -> اینا = نادرست
به نگر ات -> به نگرت (نادرست، ولی پذیرفتنی) -> بنگرت (نادرست)
یکمی درسته، چرا که در پارسی 'است' به 'e' میتواند ساییده شود.
دومی درسته، چرا که 'هستند' را میشود 'اند' کرد.
سومی نادرسته، چرا که «ها» پسوند چندینه بستن است و باید همانگونه نوشته شود.
واپسین هم نادرسته، چرا که بنگرت میشود بَرواژه (adverb) و نباید آنرا چسبانید: به (پیش‌نهش) + «نگر» (نامواژه) + «ات» (زاب دارندگی)
آن نمونه‌هایی هم که زده‌ام «پذیرفتنی» نیز روی این دبیره پذیرفتنی هستند، زمانیکه رفتیم روی لاتین یا چیز دیگر باید آنها را هم بشیوه‌یِ درست اش نوشت.
پارسیگر
من فکر کنم توی تمام زبانهای تقریبن این مساله وجود داشته باشد !گفت‌آورد:
نوشته اصلی از سوی iranbanoo
پارسیک دست همه را از پشت بسته!گفت‌آورد:
نوشته اصلی از سوی sonixax
ما هتا یک دستور زبان جداگانه برای گفتاریک داریم:
میگویم = میگم
میگویی = میگی
میگوید = میگه
میگوییم = میگیم
میگویید = میگید
میگویند = میگن
خوب اگر زبان گفتاری واحدی داشته باشیم چی؟
مثلا:
چهارمی:))گفت‌آورد:
نوشته اصلی از سوی Mehrbod
گفت‌آورد:
نوشته اصلی از سوی iranbanoo
نوشتاری یکسانی که هماکنون داریم, همینی که من دارم روی آن مینویسیم.
گفتاری ولی نباید یکسان باشد, زیرا نوشتار چیزی است از بیخ و بن برای همسخنی و هماندیشی با دیگران, هنگامیکه زبان گفتاریک برای اندیشیدن هم به کار میرود.
پس بگونه‌ای ما سه زبان داریم, زبان اندیشه, زبان گفتار و سرانجام زبان نوشتار.
زینه‌یِ استانداردی اینها نیز روندی رژگین دارد, زبان اندیشه سراپا اَریخت (amorphous) است و نمیخواهد در هیچ بندی فرورود, زبان گفتار ساختارمند
است, ولی تنها و تنها تا اندازه‌ای که کار اتان را راه بیاندازد و نه بیشتر (در گذشته بسیار بیشتر ساختارمند بوده) زبان نوشتار هر آینه از همه
ساختارمند و دستورمند تر است, زیرا کارکرد آن رسانیدن یک پیام به مغز دیگران و گرفتن پاسخ درخور در بستری هنباز و از پیش پذیرفته است.
روشنه در sms یا fb نیازی به کاربرد این شیوه‌یِ نگارش نیست, ولی در سخنگاهی مانند اینجا بایستی از آن پیروی کرد تا راه هماندیشی و گفتگو هموار باشد.
پارسیگر
زبان گفتار با زبان نوشتار فرق چندانی نداره.جزاصول و قواعدی که بین همه مشترک نشده تا به قلم برسه.گفت‌آورد:
نوشته اصلی از سوی Mehrbod
از قضا من فکر میکنم زبان گفتار اگر به قلم برسه توانایی بالاتری تو بیان اندیشه داره.
اگر قرار دادی بشه....
زبان نوشتار خصوصا تو پارسی خیلی خشک و قدیمیه و کوچیکترین شباهتی به زبان اندیشه نداره.تنها حسنش اینه که تثبیت شده
اینها را دیگر خرد همگانی در درازنای زمان روشن میکند.گفت‌آورد:
نوشته اصلی از سوی iranbanoo
من هم در کار خودم چند جور برنامه‌ریزی (programming) میکنم, گاهی کُدی مینویسم که برای سالها میخواهم از
آن کار بکشم (standand & re-usable), گاهی جوری کُد مینویسم که تنها دشواری را پیچانده و کمترین زمان را گرفته باشد (hacking away).
در پارسیک هم زبان نوشتار در راستای یکمی پیش میرود, گفتار دومی.
نه لزوما.گفت‌آورد:
نوشته اصلی از سوی sonixax
بهترین نمونش انگلیسی هست که اختلاف فاحشی در این زمینه وجود نداره.
توی انگلیسی هم هست ولی به قول مهربد فارسی دست همه را از پشت بسته !گفت‌آورد:
نوشته اصلی از سوی undead_knight
چه عاملی باعث به وجود اومدن این اختلاف شده؟ علتش بی سوادی بسیاری از مردم در گذشته بوده, یا اینکه بخش زیادی از نوشته ها رو متون ادبی تشکیل می دادند و نثر ادبی نمی تونسته زبان مردم کوچه بازار باشه؟
و آیا این تفاوت زبان گفتار و نوشتار یه نکته منفی برای زبان محسوب نمیشه؟ یکی اینکه یادگیری زبان رو سخت تر می کنه و دوم اینکه:
چون ما با ترکیبهای متفاوت زبان گفتار و علاوه بر اون زبان نوشتار با هم ارتباط برقرار می کنیم و بحث و گفتگو می کنیم و مغز ما همه این شیوه ها رو باید پشتیبانی کنه.گفت‌آورد:
نوشته اصلی از سوی Mehrbod
من نمیدانم انگیزه‌یِ این شکاف میان زبان گفتار و نوشتار در پارسیک چیست, ولی آن اندازه ویژه‌یِ ما نیست. درگفتآورد:
نوشته اصلی از سوی Angela
آلمانی ب.ن. در نوشتار از «گذشته‌یِ فرزام» میبهرند, در انگلیسی و پارسیک کمابیش وارونه:
Pârsig English Deutsch U raft She went Sie ging U rafte ast She is gone Sie ist gegangen
* آبی در گفتار
این را میتوان انگاشت چرا, چون در آلمانی هیچ راهِ ساده‌ای برای گرفتن ging (رفت) از کارواژه‌یِ gehen (رفتن)
نیست, هنگامیکه در انگلیسی این روند روالمندیده (نه برای go, ولی برای دیگر کارواژگان) و از رویِ کوتاهی برگزیده میشود.
با برگشت به پارسیک شاید سخن یکی از هموندان اینجا @Sotude درست باشد که ما یا باید به همین زبان
نوشتاریک سخن بگوییم, یا اینکه بهتر است این نوشتاریک را دورخیته و به همان زبان گفتار که کوتاه‌تر هم هست روی بیاوریم.
این یک دیدگاه گفتمان‌پذیر است, ولی به دید خود من این دوگانگی گفتار/نوشتار چیز بدی نیست و هتّا کاربرد هم دارد, زیرا انگار که ما دو نگارش از یک
زبان داشته باشیم, یکی برای اندیشه‌یِ تند و فرز و نافرزام (quick and dirty) به کار میرود, چنانکه در یاد من میگویم: «دارم بهِش میاندیشم ببینم چی میشه»,
ولی در نوشتار که رسانه‌ای است برای هماندیشی با دیگران, میایم اندیشه‌ام را آراسته و مینویسم «دارم به اش میاندیشم ببینم چه/چی میشود» (standardized).
این همان چیزی بود که من کوشیدم برسانم. این دبیره‌یِ پارسوتازیک که روی آن مینویسیمگفتآورد:
نوشته اصلی از سوی Angela
خود اش دردسرآفرینی کم ندارد, به آن آمایش‌هایِ گوناگون از نگارش را هم باید افزود. بیشترین ناکارآمدی
زبان ما همانکون در جستجوناپذیری آن است. همین بند نوشته‌یِ مرا میتوان به هزار و اندی نگارش داشت و من برای خود ام کوشیده‌ام
تا جاییکه میشود همین را هم نیمچه نیمه درست کنم و نمونه‌وار, پسوند‌هایِ دارندگی را جدا مینویسم و ترفند‌هایِ دیگر میزنم,
ولی هیچکدام اینها راهکار دیرنده نیستند و در پایانِ روز باید کلک این دبیره را کند و به چیزی مانند UniPers: A New Alphabet for Persian روی آورد.
پارسیگر
چیزی که در فرگشتِ زبان روشنه اینه که نوشتار پیروِ گفتار پیش می ره، و دگرگونی اش همراه با فرایافت های تازه ای است که می پیداید، یکی از نیرومندترین ابزارهای مردم توانایی سخنیدن با بهره از ساختار هنجره اش است. که یکی انگیزه های نابودی نیاندرتال ها را ناتوانی گفتار می دانند با اینکه مغزی بزرگ تر از ما داشتند، چون نیروندترین ابزار همین گفتار بوده که پایندان زندگی گروهی بوده. هم اکنون هم هر گروهی گفتارِ ویژه ی خود را داراست، ب.ن. گفتار فندی ای که برای خودرو داریم خود گویای جایگاه زبان در تندای آگاهی رسانی است که در پیوند یکراست با تندای اندیشه است.
پارسیگر