مهاد فرابرنهادگی - Supervenience Principle
نگر دوستان درباره‌یِ این پدیده‌یِ شگفت‌انگیز - که کمتر به آن پرداخته شده - چیست؟
فرابرنهادگی[1] مهادی[2] است که از اندرکنش[3] میان ریزگان[4] یک چیز, به زاب‌هایِ[5] نویی میرسیم که از خودِ ریزگان فراتر میروند (کلان بیشتر از خرد میشود: sum is greater than the parts).
نمونه‌وار ترازهای هستش اینچنین روی یکدیگر می‌فرابرنهند[6]:
http://www.daftarche.com/images/imported/2013/04/16.png
از اندرکنش ریزگان بنیادین ما به اتمها رسیده‌ایم و برای نمونه همین را
در مولکول‌هایِ آب داریم که بتنهایی رفتارِ سراسر دگرسانی[7] نشان میدهند تا زمانیکه بگوییم چند میلیون مولکول آب با یکدیگر می‌اندرکنند و به چیزی آبسان[8] بنام
آب میرسیم که فراتر از خود مولکول‌هایِ آب رفتر و زابهایی از خود می‌نمایاند که در مولکول‌هایِ تنهایِ آب "نیست" و تنها در پیِ اندرکنشِ این مولکولها است که پدیدار میشوند:
یا نمونه‌یِ دیگر, ما میدانیم (تا اندازه‌یِ خوبی) که خودآگاهی پدیده‌ای است فرابرنهاده از اندرکنش پی‌یاختگان[9] مغزی, چنانکه اینجا به آن پرداخته بودیم: اندیشه شناسی
کتابی که اینجا درباره اش نوشته بودم نیز تا اندازه‌یِ بالایی به همین مهاد[2] میپردازد (بی آنکه سخنی از خود فرابرنهادن شود): معرفی کتاب
بنمونه میتوان گسترش اخلاقیاتِ دگرخواهانه در هومنی[14] را زابی[5] برشمرد که در پیِ پیچیدگیِ روزافزونِ زیرساختارهایِ همبودین[15] (و فزونی اندرکنشها) پدیدار شده.
کتاب بالا از پنداره‌هایِ[16] تهی-الفنج و ناتهی-الفنج می‌بهرد[17] که از نگره‌یِ[18] بازیها میایند.
یک بازیِ تهی-الفنج یا تهی-برایند بازی است که سود و زیان دوسو را اگر از یکدیگر بکاهیم برایند[19] (الفنج[20]) تهی یا صفر خواهد شد:
Zero–sum game - WiKi
a zero–sum game is a mathematical representation of a situation in which a participant's gain (or loss) of utility is exactly balanced by the losses (or gains) of the utility of the other participant(s).
و در برابر آن, واژه و پنداره‌ای که نویسنده همه‌یِ کتاب را به آن خویشینیده[21] و پرداخته «ناتهی-الفنج» است:
In contrast, non-zero–sum describes a situation in which the interacting parties' aggregate gains and losses are either less than or more than zero.
رونوشت[22] از کتاب:
THE SECRET OF LIFE
On the day James Watson and Francis Crick discovered the structure of DNA,
Crick, as Watson later recalled it, walked into their regular lunch place and announced
that they had “found the secret of life.” With all due respect for DNA, I would like to
nominate another candidate for the secret of life. Unlike Francis Crick, I can’t claim to
have discovered the secret I’m touting. It was discovered—or, if you prefer,
invented—about half a century ago by the founders of game theory, John von Neumann
and Oskar Morgenstern.
They made a basic distinction between “zero-sum” games and “non-zero-sum”
games. In zero-sum games, the fortunes of the players are inversely related. In tennis, in
chess, in boxing, one contestant’s gain is the other’s loss. In non-zero-sum games, one
player’s gain needn’t be bad news for the other(s). Indeed, in highly non-zero-sum games
the players’ interests overlap entirely. In 1970, when the three Apollo 13 astronauts were
trying to figure out how to get their stranded spaceship back to earth, they were playing
an utterly non-zero-sum game, because the outcome would be either equally good for all
of them or equally bad. (It was equally good.)
آیا میتوان اینجا این سود افزوده‌ای که در یک تراکنش[23] ناتهی-الفنج 'پدید' میاید را بگونه‌ای, با زاب‌هایِ[5] افزوده‌ای که در پیِ پیچیدگیِ اندرکنشها می‌برخیزد در پیوند ببینیم؟
----
1. ^ Farâbarnehâdegi || فرابرنهادگی: پدید آمدن زابهای نو از اندرکنش لایه‌هایِ زیرین Ϣiki-En supervenience
2. ^ آ ب Mehâd || مهاد: اصل Ϣiki-En principle; law
3. ^ andar+kardan::Andarkardan || اندرکردن: تعامل داشتن/کردن Ϣiki-En to interact
4. ^ rizeg+ân::Rizegân || ریزگان: ذرات Ϣiki-En particles
5. ^ آ ب پ Zâb || زاب: صفت; فروزه Ϣiki-En, www.loghatnaameh.org attribute; adjective
6. ^ farâ+bar+nehâidan::Farâbarnehâidan <— Farâbarnehâdan || فرابرنهاییدن: پدیداری زابهای نو از برهم‌نهاد ریزگان Ϣiki-En to supervene
7. ^ digar+sân+i{pasvand}::Digarsâni <— Degarsâni || دیگرسانی: تفاوت difference
8. ^ âb+sân::Âbsân || آبسان: مایع Ϣiki-En liquid
9. ^ pey+yâxt+e::Peyyâxte || پییاخته: یاخته‌یِ پی; یاخته‌یِ عصبی Ϣiki-En neuron
10. ^ ist+âr::Istâr || ایستار: حالت Dehxodâ, Ϣiki-En status
11. ^ ham+patvâxtan::Hampatvâxtan || همپتواختن: مطابقت کردن to correspond
12. ^ degar+ande::Degarande || دگرنده: دگرگون Ϣiki-En differing
13. ^ far+âvardan::Farâvardan || فراوردن: حاصل کردن Ϣiki-En to produce
14. ^ human+i{pasvand}::Humani || هومنی: بشریت mankind || هومنی: یک هومن a human
15. ^ ham+bud+in{pasvand}::Hambudin || همبودین: اجتماعی Ϣiki-En social
16. ^ pendâr+e::Pendâre || پنداره: مفهوم Ϣiki-En concept
17. ^ Bahridan || بهریدن: بهره جستن; استفاده کردن Ϣiki-En to utilize; to use
18. ^ negar+e::Negare || نگره: فرضیه Ϣiki-En theory
19. ^ bar+ây+and::Barâyand || برایند: منتجه; نتیجه fa.wiktionary.org, Ϣiki-En resultant
20. ^ Alfanjidan || الفنجیدن: اندوختن و گرد کردن fa.wiktionary.org, Dehxodâ to summate
21. ^ Xwišinidan || خویشینیدن: از آن خود کردن MacKenzie to make one's
22. ^ ru+nevešt::Runevešt || رونوشت: کپی Dehxodâ, Ϣiki-En copy
23. ^ Tarâkoneš || تراکنش: معامله کردن; سوداگری Ϣiki-En transacation
